بسمه تعالی

شهریور ایئنین 27 سی شهرییارین دونیا عوض ائتمغیندن اوتری

همده فارسین شعر و ادب گونوندن اوتری

به مناسبت گرامیداشت 27 شهریور روز شعر واذب فارسی  و سالروز وفات  شاعربزرگ سید مخمد حسین بهجت تبریزی سید نجم الدین دانیالی

قوللوق اوسته قوللوق قالار شهریار(1)

 

 1-  آرازئــــدیم  هر بیر گــؤلدن  داشئـــیدیم

      قاباغیـــمدا  قالان سددن     آشئــیدیم

       من بوغدیــیا همده گولـه  چاشئــیدیم

                                  آمما شاهلار   دئدی  منه  سن لال اول

                                  نجابتیم    دئدی    گینه    سن بال اول

                                             

2- گول سونـــبول لر  بیتــیرئیدیم  وطنه

   چورَک ســـویی  یئتـــیرئــیدیم   وطنه

   ساغليق شنلیک   گتیرئیدیم     وطنه

                      آمما ظالــم     دئدی منه      سن لال اول

                      اوره ک دئـدی   گؤزل لیــغه   سن خال اول

 

3-  اوجالدئــیديم  گــؤی اوزونده    بوخاری

     گورسَه­ دئـیــدیم    وئرگـیلری  چئخاری

      یئند یرئیدیم    یاغئــش تکین  سئخاری

                           آمما حاکیم       دئدی مــنه    سن لال اول

                           دؤزوم دئـــدی  گل  منــيچين    جنــجال اول

 

4-  وئردیـــلار چـوخ   صدمـــه لری    باريــما

     دئد یـــلر چوخ      یامانــلاری     قاريــما

      گوندردیـــلر     آفت   ده یه       ناريــما

                           منــدن  چورَک     یِه­ِ ییب  مـــنی    دویدیــلر

                           دانيـــشاندا     لال اول  دئییب       سویدیـلر

 

5-  بیر سکچه ده   گر سو اولسا    سو چئـخار

    گر سوت اولسا  یقیین بــیل کی   بو چئـخار

     گر بال اولـــسا    دور و بَره        او چئـــخار

                           آمان آللاه      بـــیزه  یامان        دئـــدیلر

                             آمما بیزدن     شـــیرین باللار     یئـــدیلر

 

6-  تا کی گلدی      اللی  یئددی     اینقیلاب

      دیل ظولومون  یــئردن گوتـدی     اینقیلاب

       دیل یازئسین      آزاد ائـتدی      اینقیلاب

                              گرک کی بیز   آزادليقی     ساخلیــیاق

                              سیـــتم  یولون    ظالیم لره   باغلیـــیاق

 

7-  بــیر بولدئــزر  دیلــین  یـولــون   صاف ائـتدی

      آزادلیقا    ائلــلر  دیلــــینده    یئـــــــــــتدی

      ســرو آغـاجی     آزاد  ایراندا  بــیـــــــــتدی

 

                                    بو ایشـــیچین    کولگه سالار     شهرییار

                                    قوللوق اوسته   قوللـــوق قالار    شهرییار

 

8-  ایندی دئیــئِر  آراز ســـوزون    اوز دیلی

     يايئر سوزون    اوز ديلينده   سئل یئلی

      سئغا ر وئرر      بزکلـــیگه   هـر تــئلی

                                 شهریـــیار کی  بئجرددی گول     شعیرده

                                 گـــول بار وئرئر    بیــزیم دئیش     دئیــرده

 

9-  اؤ قوللـــوق کی  بهجت فرهنگه  یایـــدی

     خدمــتلری     ایران نیـیا چــون    آیــــدی

      میللت اؤنون   قدرین  تقویمده   سایـدی

                                عــؤلن گونـــون    قؤیــــدی میللت   بو آددا

                                شــعر و ادب   فارسی گونی      قال یاددا

شعر معلم در سال 95

به معلمان تلاشگر و آینده ساز تقدیم می دارم

به ویژه به محضر  استاد گرامی ریاضی جناب تقی زاده که در زمان ورود به کلاس موهایش سیاه و لباسش عاری از گرد و خاک و به رنگ طبیعی خودش بود، و در پایان جلسه که از کلاس بیرون می رفت موهایش سفید و لباسش خاکستری ناشی از گرد و خاک گچ تخته سیاه شده بود.

                                         به خاطر ارج معلم ز جا برپا

به نام آن معلم که سراپایش گچ و گرد است

                              ادب را حامــــی جان من ، به  چهری شادمان برپا

به نام معرفت منـــــتج ز درک عالــی و غیرت

                           به همراه دل و مغـــــزم تـــــو با من ای جهان برپا

به نام آن معــلم که علــــی فـــرموده آن مـــولا

                             منـــم بنده به فـردی که معــــلم شد به جان برپا

برای منفعت از عشق، ادب، نان و نمک ، احساس 

                            به قــــدر معرفت دانــــــش به هر جا و مکان برپا

به نام آن معــــلم که شرایط کرده جان خســته

                           تو هم جانـــــم به قــــدی سرفـراز با عارفان برپا

همه دانند که ابلیس است چه رسوائی به بد بودن!!

                              و لیکن این چنین دیــــو هم ســر ِپا قدردان برپا

به نام آن معـــــلم کــه تلاش او فــــرامُــــزد است

                            تو بهر قـــــــدر کن روشن حقایق را بــــیان برپا

به بویی خوش ز عطری ناب به شم باغ و جنت ها

                            به مســــتی چون قـــناری ها به جشــن بلبلان برپا

به نام آن معـــلم که به صبرش کوهی پا برجاست

                            به درخواســـــتی به بخشــش از جرائـم الامان برپا

که اکنون در نگاهم این چنین نقش است صباحوز خیر

                           قلم کاغـذ بده دســـــتم مـرا تــو پشــتبان برپا

بیا جانــــم بیـــا با مــا بــه کانـــــــون دل و رویــــا 

                            که می با ساغـــر دانش، تو نوش در هـر زمان برپا

بیا یاور، بیار آن طرح که دانش اوج ها گیرد

                            به طرح گســـترش دانــش بـــسازیم ما جهـــان برپا

 

عزیز و حورمتلی موعللم لره، موعللم گونون تبریک دئیه رم

                 

                       آی گونه، گوج

هر بیر درده باخسا گؤزون موعللم

                        درمان تاپـار اونا سؤزون موعللم

قارانــلوق گئجه نی ایشــئقلاندئرار

                       شاپاق وئرار گؤیده تؤزون موعللم

 ائو دوزلدیب ایشیقلارین دوزر 

                    هر بیر شئگیرد سنون پؤزون موعللم

دوشسه گربيری یانقولی کویرده

                     وئرر شیرین سودان  بوزون موعللم

سؤزلر ایچینده حاق بالـلي سوزلري

                     دیـــیر گینه سؤزون دوزون  موعللم

 ائل دردینــنن، گر بیری سؤزی دئسه

                      الهامين وئریبدی  کؤزون  موعللم

 آی گونه   گوج سن،  مین گيتييه توان

                   ایشیق وئرر سنون  اووزون  موعللم

 ائدرسن هرگون مین یاخچی یاخچیلیق                

                   شئییردلرونن  سن،  یوزون   موعللم

«دانییال» سنه  چوخ چوخلی بوشلی دی

                 کمک ائت  اونا  سن  اؤزون   موعللم.

  سید نجم الدین دانیالی

         ننه  

1      ننه   ایســـته رم    سنه  شـعر  یازام

            آیـری بـیر فیکری   ذهنیمدن   پوزام

 

  2   عشـقون ائدیــبدی  بالــووی  بولبـول

       عشـقونده من گول، اونســیز پئرپئزام

 

3  او دَم كي قويام  دیـــزون اوسـته  باش

    شانسی تاپــــمیشام  اورکدن  قــــیزام

 

4  چیچگـــــیم  چیــرتدار  قول قانات آچار

   هاممی بیلر کی،   حالی کئف  سازام

 

5 بو  آجـــی، آج،  چامـــیش دونـــیادا

   پاناهیـــم سن سن، کؤلگـووه  بازام

 

6    نـنه  یورقــونــام   آغریـــدا  غریـق

     ال چک اوزمه، دئـــــیيم کی  نازام

 

7    روح تاپار گـوجـوم  جسـم و جانیمدا

       تا  حیاتیــــما   چشـــمه لر   قـــازام

 

8  ایستی  گون، آلــتدا،  ایش  گؤرنــــلره

    هم سوســوز یـایـا،   گؤزه ­دن سئــزام

          ***************

9    ننه ایندی کی    گؤرنــمه رم   اوزون

      ایسته رم   سنســیز  دونیانی  پوزام

 

10  ایسته گــون  یولی  ایلــهام  ائــد منه

      دئـدوقون سیـیاق  خطـطی من  یازام

 

11 ننه ســندن من،   اوره گ  یانــماقی 

    خلــقه گؤرمیـــــشم،  موحالــدی آزام

 

12 ساغلیق، باریشیق، ایش گؤرمق، خیدمت

    ســندن  یاراشــیق  گؤزومـــــده، بـازام

 

13  نـنه سنــــنن من،   قیـــش  بـوزونــدادا

       عطـــیرلی جنـنت،   گؤزل میـــن  یازام

 

آلاهین آدی و یادینان                      

                                                 

  سید نجم الدین دانیالی                  

ضمن عرض تبریک

با احترام ویژه نسبت به مقام علمی دانشمندان گرامی،

شعر ذیل را در تقدیر از دانش و دانشمندان انرژی هسته ای،

 و همچنین جهت عرض تشکر نسبت به کارایی تیم مذاکره کننده ی انرژی هسته ای تقدیم می دارم:

1— ائلین گول بالاسی، اوره ک  دانشمند

      بیزه دایاق  داغی، کوره ک  دانشمند        

      سندن  ابداع  گینه، گؤرک   دانشمند

                                                  اوجالددون  چوققوری  ائتدون دماوند

                                                  اوجالددون   ایرانی    ائتدون  توانمند

 

2--  سیز ایرانا      تاب و توان     سرمایه

      گر بیر ظالیم     یازا فریب     دونیایه

      سیزدن خواهیش، گلون دوشون سودایه

                                                    او کلــکین ،  سممین وئرون  علمی نن            

                                                    خیدمت یایون   محبـــــتلی    فلمی نن

 

3--  سیزقوللوغا    یاخچی یولی     تاپیبسوز

      مین مین داشی     جهــــالته    آتیبسوز

      دیکتاتورون   حالین، یاخچی    قاتیبسوز

                                              انرژییه    هسته   بیلن،    سن یاشا

                                               اتکلردن   گتدون، بیزی   سن باشا

 

4— قوی ظالیم نن  بوتون قاپی  باغلانسین

      بشرلرین   حال کئــــفلری  ساغلانسین    

      چرخ دنده لر  ساغ ایشلیـیه   یاغلانسین

                                                انرژییه      هسته  بیلــــنی      یاشا

                                                 عطیرلی گول   سپدون ایاق  تا باشا

 

5--  وئرئلمئشام  سنده اولان   غیـرته

      دانشیچین   چکن زحمت  ذیلـلته

      اوجوز ائدن   باهالاری   میلـلته

                                                     اورانیومی  غنی اولا،   قوروبسـان

                                                     ضرر خططین،  منفعته  بوروبسـان

 

6--  گل طرحی یاز، وطنیـــچین ، هسـته ای

      تاپیلمـییا   آج، لوت،   بیرده   خسته ای

      صولح عالمه    یاغا،   بسته    بسته ای

                                                قامتی  شاخ  ائده،   بوکولموش   بئــــللر

                                                 ظولم  سیندیرا، شاد اولا   مظلوم ائـــللر

 

 

7--  ای دانشمند   ظولمی یئخ سن    خسته ائت

       طرحی سن توک  ظالیم یولون  بسته ائت  

      اوشـــاقلاری   تربیـــــــــیتده    رسته ائت

                                        طرحی سن توک، ظالیم الـــی    باغلــانسین

                                        ظولمی  ائدسه،    اونون  بئلی   داغلانسین

 

8--  بو وضع  اولسا  گوللر   یارپاقین  سـرر

      اینســــــــــانلاردا   ایری میولر     درر

     سئوینــــــمکدن    ائلــــلر اشگیلر    ا­لــر        

                                              هاوا تمیز ، مریض درمان،   ایشون نن

                                             برقین گوجی  بؤل هم ارزان  ایشون نن

 

 

9--  سیزده گلون   صولحه  یولی  آچدورون

      گونش گوجون جنگ بوزونا ساچدورون

      جنگ آجلیقی  ائل باشینـــــدان قاچدورون

                                                           اوجوزلوقی   ائل  ائـللرده  یاغــدورون

                                                            دونیالاردان   سود  برکت   ساقدورون

 

10 ای دانیـــــشان   خارجــــه  ایش   وزیری

      گـتدوز نیسبت  نتیــــــجه نی  بس ایــری

      موحکم سوزده   گؤرسـتدوز سیز دمیری  

                                        تدبـــــیر امید   حمایتــــــــلر وار  اولسون          

                                         دونــــیالارا عقــــیل   رهبر یار   اولسـون               

 

 

11-- «دانیال» ی  سیزده  بیلون     قطره ای

       غنی اولموش    مین اورانیوم   هسته ای

        سلام  واری     سیزه  بسته     بسته ای

                                           علمی  ایشـــده     اثر قویون      دسته ای

                                           صولح و ساغلیق    یاغدورون   سیز  فلله ای

در تاریخ 24/1/ 88 و 3/8/91به حرمت دانشمندان هسته ای سروده،

 ودرتاریخ   14/1/94 پس از اعلان مفاد بیان نامه لوزان و اقرار امریکا با بیان جمله ای که «ایران را نمی توان شکست داد» تکمیل گردید    

آهای اولکه داغی 1 سلاح لاری دؤنده رک

                                                                                      
دوغسان دورد ده  لوطف ائد طرحی  یاز آل­لاه
جنگ آجلیِـــقین    کـؤکـون  یــئردن   قاز آل­لاه
 کئف حال­لاری   اوزون ســـن ائـد   ساز آل­لاه
                 ساغلـیق یاییب   هر بیر یانی   گـول­لـندیر    
                شادلیــق  یازیب   داشــلاریــدا  دیـل­لـندیر
                                           « دانیال»
  سید نجم الـدین دانـیالـی 
              سـن ای بـاهـاریـم
1 بارلی ایاقـون   اولکه­ ده  قوی   توپراقیـن   اوسته
    شحـلی دومانون  باغـچادا ياخ   یارپاقـین اوسته
 
2 گئی گوللی دونی  چهچه­ هی وئر سلله­ مون  اوینـاد
   وئر سیندیـر ائـله   گؤرسنه ­سن   دیرناقیـن   اوسته
 
3 دولـدور یاغیشـــیله     بولـودون   یوز قانادیـن   سن
   یاغـدیر،   انه داغـدان   یارانان   ایرماقیـن    اوسته
 
4 ای یاز ، کی گلیببـسن   بولوددان سه­ هنگی  ایـدیـر
   سئخ سئخ سولی  یایلیـقلاری تا   قیشلاقین اوسته
 
5 شئیپوردا دیــین سرم عاشئقیـن  سن سوزونه باخ
   بولبول  نئجه چهچه  دئمه ­سین   یایلاقین  اوسته
 
6 باخ گؤر، نئجه نرگیس  گؤتوروب  الینده  مین جام
   مستی  یارادئر  الوان چیچکـلر،  بوداقیـن  اوسته
 
7سن ای گـول بالیـشيم ای یوز مین نغمیـیه معشـوق
   گولدن توخی فرش،  بیتـیلن،  توپ یوماقین اوسته
 
8  نیلـوفـره باخ،   غونـچه اچا،    شـان  هاوا     اویـنر
    سونبول  چالـر ال، سوســه­ نی­ نن، اویناقین اوسته
 
9 چولـده   اوتـاران   آت داوار اینـگی،   مرد اوغلان
    آتلار میــنر چاپا  چولـلي  يا  چیلپــاغین  اوسته
 
10 سلـلم کی اسر، جاوانلیـق  خوش  ذوقونی   پایلـر
     بوستاندا نفس چک، اگلش سن، چارداقین  اوسته
 
11 گل چشمه  گــؤزه  بیر باشیـنا   گؤر نه خبر وار؟
    حـوريلر  اوخـر شعری   گورلی  بولاقیـن   اوسته
 
12 شعري دئگینه  شاعیر،  عمل ديل  امَـگون  صاف
    سالخئمیندان مئیي  وئر، بولبوله  بو باغيـن اوسته
 
13 شعروندی مرببا، هولو،  هئیوا،  ساری یاغ،  بـال
    شربتینــنن دؤزوم آل، قوی، دار قورساقین اوسته
                                         ارديبشت 1392 

کتاب شماره 1 از مجموعه ی آهای اولکه داغی در وب سایت گذاشته می شود این کتاب با مقدمه ی استاد عزیز و گرانمایه جناب پروفسور حسین محمدزاده در 156 صفحه به قطع  رقعی توسط انتشارات بخشایش به قیمت 5000 تومان منتشر شده است. بسم الله الرحمن الرحیم اشعار ترکی با ترجمه ی فارسی آهای اولکه داغی(1) سلاحلاری دؤنده رَک شاعیری:سید نجم الدین دانیالی سرشناسه: دانیالی، سید نجم الدین، 1337 عنوان و نام پدیدآور: سلاحلاری دوندرك اشعار تركی با ترجمه ی فارسی/ شاعیری سیدنجم الدین دانیالی .. مشخصات نشر: قم: بخشایش، 3171مشخصات ظاهری: 332 ص.شابك: 978-964-182-230-1وضعیت فهرست نویسی: فیپایادداشت: تركی.-- -- موضوع: شعر تركی آذربایجانی - - ایران - - قرن 14موضوع: شعر تركی آذربایجانی - - ایران - - قرن 34 - - ترجمه شده به فارسی -- -- --موضوع: شعر فارسی - - قرن 34 - -ترجمه شده از تركی آذربایجانی -- --7 س 371 د / 134 رده بندی كنگره: 3171 PL774/ رده بندی دیویی: 1433شماره كتاب شناسی ملی: 1447333قم، خیابان صفائیه، كوچه بیگدلی، پلاك 341- 523 تلفن: [phone] و 19919371 سلاحلاري دوندرك شاعر : سيد نجم الدين دانيالي ناشر : بخشايش ويراستار: پرويز صفري طراح جلد: سيدمحمد دانيالي- نوبت چاپ: اول 3131شمارگان : 3111 نسخه قيمت : 5000 تومان بيلورم، عشقــــيمه آخر يئـته جم                  اونيلــن باهـم اولوب، بير بيـــته جم بير آغاج چشــمه باشيندا گويريب                 ميوه، گول، يارپاق ايچينده ايته جم                  دئملی: 1.حورمتلی فيكير يييه له ريننن و شاعيرلردن ايستگيم وارکی، محبت ائيلی - -ييب گؤرديگی ايشكال موردلرين، اوز شگردينه اشاغيداکی آدرسینن گؤندرسينلر. 2. تورکی کلمهلر، خالخال و او دؤر و برين دئئيشيگی ساييندا يازيلئب، حتمی -کی، بو يازيلارين ايشكالی، واردی، عزيز و حورمتلی اوخييانلاردان، خواهشيم،بودورکی محبت ائديب، موردلرين، آدريسيمه گؤندرسينلر. آدرس: [e-mail]بويوکلوگوزدن ممنونام      فهرست مطالب                            چند کلمه، مقدمه از استاد صديق .       تقديم و تشكر .         شقايق .       سلام .                                 داغينان سيريلَشق1و2و3  سلاح لاری دؤندرسين بارئشئق  1و2 و3   آيدين سوزلردن بيزی اويات  انسان اولان داغلار سؤزی  درسينن ايش سحره يازی باللی شَه لَه اوره ک کاشلار  اديسون يايار ايشيق  اوغری دؤيا  1و2 بيلن، سسلی   بيلنلر هاردا؟  ياز يادگار  وفالی کهليک . داغ گئچيسی  قواورماج  1و2   گؤزلليک دَرَک   يولداش قارداش .           مقدمه از دکتر حسین محمدزاده:                                              چند کلمه آقای سيد نجم الدين دانيالی در گونه های گوناگون شعر ترکی آذری طبع آزمايی کرده است. مجموعه شعر «سلاحلاری دوندرک» در بردارنده ی نمونه هايی با ارزش و برجسته از اين گونه ها است. اگر بخواهيم از ويژگی های زبان شعری آقای دانيالی سخن بگوييم، نخست بايد به دقت و توجه او به بيان فولكلوريک و گويش مردمی شعر دقت کرد که به نظر اينجانب،ايشان در اين باب از موفق ترين شاعران عصر حاضر به شمار می رود. همين توجه به غنای فولكلور سبب شده است که از سويی در بيان او عناصر بومی يافت شود و در همين مضامين شعری اش، صفاتی نظير صداقت، قهرمانی، عشق به سرزمين مادری،مردم دوستی، وفاداری و جز آن تبلور يابد. نمونه هايی مانند بيت زير بی گمان در اخذ قوت والهام از مضامين آثار منظوم مردمی ترکی آذری آفريده شده اند: يئره گؤيـه دريـن باخيب  بيلن سن، يئر اوزوندن نامردليگی سيلن سن. از سوی ديگر شاعر در آفرينش شعری خود دست به بدايع هنری نيز زده است. در اين میان به استقبالیه ای که با یاد منظومه ی جاودانی «حیدر بابایا سلام» سروده است بايد اشاره کنم. اين استقباليه که در چند بخش سروده شده است، چنين شروع می شود: اؤلكه داغی، سلام ســـنه گؤزووه، قولاق وئررم دانيشديغين  سؤزووه، من باخارام  توتونســــوز او کؤزووه،                              او ايشله ين، زحمت چكن الـلــــره،                           بی ادعا شــــمع تک يانان ديللــــره.  در همين بند شعر استقباليه، خواننده با شاعری آرمانگرا و معتقد و پايبند به اصول و مبانی اوليه ی اخلاق بشری يعنی دفاع از منافع ستمديدگان و زحمت کشان و احترام به انسان های فداکاری که چون شمع در بزم عدالتخواهی می سوزند و اطراف خود را روشن می سازند، مواجه می شود. در بندی از همين استقباليه چنين آرزويی می کند: سنين، سؤزون بئيينلری دؤندرسين، قدين آچيب، سلاحـلاری چؤندرسين.  او در اين شعر، نشان می دهد که شاعری صلح گرا، آرمان خواه و مردم دوست است. او صلحو سازش را نعمتی می داند که می تواند بشريت را به سعادت ابدی برساند: دونياداکی  ارتش لری  ييــــــغديراق، وحشی ليگين بوينوزونو   سينديراق، گول له آتــان پالتارينی    جيرديـراق،                           دونيالارا صلح و ساغليق ياياق بيز،                               باريشيـــغا محكم اولاق دايـاق بيز.  آرزوهای بزرگ شاعر دست يافتنی است. اين جانب ضمن تحسين آقای سيد نجم الدين دانيالی، انتشار نخستين مجموعه ی شعرشان را تبريک می گويم و چشم انتظار ديگر آثارارزنده شان هستم.                                                              دکتر حسین محمدزاده صدیق تهران،                                                                              اردیبهشت 93 مقدمه از شاعر بسم الله الرحمن الرحيم تقدیم به: 1  پدر و مادر عزيز و معلمين و اساتيد گرامی ام 2  تمام بيچارگانی که در جو و فضای ساخته شده ی جهانخواران قرار گرفته و بر هم تيغ کشيده اند و میکشند؛ به اميد روزيكه ديگر کسانی پيدا نشوند که بر هم تيغ بكشند. 3  فقيرانی که شيادان با دوز و کلک، ثروتشان را از دستشان ربودهاند؛ با انتظار بر اينكهبا آگاهی لازم اجتماع، ديگر شگردهای شيادان هيچ کاربرد عملی نداشته باشد. 4 مظلومانی که از حق طبيعی و مسلّمِ دانستنِ دقيق محروم بوده و در زير ضرباتکوبندهی بارانِ گفتارِ دروغ و زهرآگين بيچاره شدهاند و میشوند ؛ به اميد اينكه اخبارو گزارشات بطور صحيح و دقيق برای همهی بشريت روی زمين پخش شود. 5 ستمديدگانی که از حقِ پرورش درست، محرومشان کردهاند تا ضعيف بمانند ؛ بادرخواست اينكه آموزش و پرورش جهانی برای فرد به فرد تمامی جهان بشريت،تربيت صحيح را به مرحلهی اجرا برساند.  6 رزمندگان عليه خرافات که با بيچارگی در جو فريب و دسيسهی دغلبازان مغرضخرافه پرست يا رياست طلب اسير میگردند؛ با اميد اينكه همهی انسانهای رویزمين از اسارتها آزاد شوند. 7.دانشمندان بسيار بزرگی که فارغ از قيل وقال سياستها، به ترويج علم و فرهنگمشغولند؛ و اميد دارم که روزی، همهی کارهای دنيا چنان به صورت دقيقِ علمیتعريف گردند که در همهی نقاط جهان، حتی يک مورد بی عدالتی نيز، ديده نشود. 8. شاعرانی که افكار متعاليشان را که شرح حال دردمندان و درد دل مستمندان و ايجادجامعهای بهشت گونه است، به زيبايی و ظرافت خاص به زبان شعر، بيان میدارند. 9. نويسندگانی که با شجاعت و قدرت سياستمداران قوی، و در عين نداشتن قدرتمالی و مادی و قهری، برای ساختن جامعهای مزين به صلح و سلامت و آسايش همگانی جهانی، با جرأت به قلمزنی و پيشروی مشغولند. 10. ناشران پاک انديشی که به کمک انديشمندان، زمينهی آوردن جنگ از ميادين واقعیکُشت و کشتار، بر روی کاغذها را ، جهت حذف کشتار انسانها، هموار میسازند. ؛ ؛ 99 و آنهايی که به عزتمندی و شرافتمندی بشر فكر میکنند و در انديشه و عمل رسيدن ورساندن بشريت به مقام والای انسانيت هستند. 100.  و تمام کسانی که برای از بين بردن جنگ و گرسنگی و مرض، از تمامی نقاط رویزمين، قدمی آگاهانه برداشته، و تلاش برای وقوع صلح و سلامت جهانی دغدغه خاطرشانبوده و میباشد. تشكر از: در ضمن از يک يک اعضای خانواده ام تشكر میکنم، همچنين از يک يک اعضای انجمن شعر و ادب شهريار گيلان، به ويژه استاد جواد معراجی ونيز استاد عزيز پروفسور محمدزاده و جناب بخشايش گرامی که در امر آماده سازی اين مجموعه يار و ياور اينجانب بوده اند، کمال تشكر را دارم و متواضع به انوار و تشويق و ياريشان میباشم.                                                                                                                                                   بهار 1393سيد نجم الدين دانيالی                             شقایق  1. گون چئخاندا  شقايق  پار  پارئل لار         حاق نيشانی  شَوَق  آتار  پارئل لار             قئزارار  چون،    لاله و نار   پارئل لار                                   ائل ديريلدر   سؤزی علمی   شقايق                                          دن گؤيردر    دنی،    جانلی   حقايق 2 سللم اَسيب   نازلی ائدر،  گوللرين     بارلی ائدر    اولكه سينين،   يئللرين    يايار عطرين،   مست ائيلييَر   ائللرين                                 ايشلييندی      بالالارون      شقايق                                           علميلیدی   ائلون،  اوبون،   شقايق                  شقایق 1. به هنگام طلوع آفتاب، شقايق میدرخشد؛    نشانه ی حق و حقيقت، اشعه گسترده و متجلی میشود؛     همچون لاله و انار، سرخگون شده و نور پراکنده میسازد؛    حرفهای علمی شقايق، به مردم زندگی میبخشد؛    و بذرهای حقيقت و واقعيت و مستعد را رشد و پرورش میدهد.   2 باوزش نسيم، گلهای شقايق هر چه بيشتر ناز و دلربا میشوند؛  اين وزشها، فضای ديار شقايق را پر بار و عطراگين میکنند؛  و عطر گلها را پخش کرده و مردم را نيز، سرمست میکنند؛   ای شقايق فرزندان تو کاری بوده؛   و ايل و تبار تو نيز دانا و دانشمند میباشند.   3 نه سوز دئيِــــر  ديلسيز ديللی  شقايق؟     يوردی  آدلی     گوزل  بَللی     شقايق    ندن اولوب،    قئرمئز گوللی     شقايق؟                                      شقايق جان،  اوره ک سوزون    کيم بيلر؟                                    تاريخ بويدا       قامـــتووی      کيم سيلر؟!  4 داغلارا باخ،   اوخـــی اوردان       سوابق    حالين بيلسن،   اوره ک کؤزلی    حقايق   داماردا  قان،     دييَر  جانلی       شقايق                                   گوللنديررم      «دانيال» ئن      سؤزلرين                                     حظلنديررم        منه باخان       گؤزلرين  3. شقايق خوش لهجه با زبان بی زبانی چه درد دلهايی را بيان میدارد؟     ديار او مشهور به نيک نامی و زيبايی بوده و میباشد؛       چرا گلهای شقايق قرمز و خونين رنگ هستند؟       آه ای شقايق نازنين، حرفهای دل تو را چه کسی میداند؟        که حقيقت وجود تو به قامت تاريخ است و چه کسی میتواندوجودت را محو کند؟!    4 . به کوهها نگاه کن و تاريخ روزگاران گذشته را از صفحات آن بخوان؛     و حال زار و دردمندش را از دل آتشينش درک کن؛    که شقايق زيبا با زبان سرخ خود، مانند خون در رگها حرف میزند؛   و می گويد که: من حرفهای دانيال را، پر از گل بار میآورم؛      تا چشمهايش که نظارهگر من هستند، لذت ببرند.                 سلام 1. سلام جانئــم،  اوزون ياشا   جاهاندا      سئوينه سن،    روحون اوچا    آماندا        سن ياياسان،  ساغليقلاری   هرياندا                                يئره گؤيه      درين باخيب     بيلنسن                                 يئر اوزوندن    نامردليقی    سيلنسن 2  اوره ک سوزی   وطنـين هر   داغيـندا     بارسيز بارلی   بوستان لارين  تاغيندا       ذرره ذرره     کويرینـــــده،      باغيندا                                   اوخی اوخی        اميد آرزی       وارئمدی                                عشقيم سن سن     ميوه لرون    بارئمدی                        سلام 1.سلام، ای عزيزجانم، الهی که در جهان، عمر طولانی داشته باشی؛     روح تو با شادمانی و خوشحالی در آسمانها پرواز کند؛     تو پيغام سلام و سلامتی را در همه ی اکناف و اطراف جهان، پخشکنی؛      زيرا نگاه تو به زمين و آسمان عميق و آگاهانه است؛     میتوانی نامردیها را از روی زمين پاک کنی (انشاالله).    2. حرف و کلام دل، از هر کوه و ديار وطن به گوش میرسد؛       بوته های باردار و بی بار بستانها نيز، حرف و کلام دل را به دم گوش-ها، نجوا میکنند؛        طنين آن، از همهی ذرات وجود کوير و باغ نيز شنيده میشود؛           بخوان و بخوان تا اميد و آرزوهايم را برآورده کنی؛         زيرا که تو عشق من هستی و ميوههايت حاصل عمر من هستند.   3 اوره ک سؤزی   ميــوه لــرين    خاجيندا    گول چمنـــــين     امكلــرين       تاجيندا    قورقا کيمين     چئرتدييان، اود، ساجيندا                                   اوخی اوخی       خيرون دونيايه    چاتسين                                       ايشه يئتيش    ايشون کؤک مايه    آتسـين   4 اوره ک ســؤزی    وطنـين هر    داشـيندا    گــؤزه لرين      هم گؤزلـرين      ياشيندا     اوت عَلَفين      آغاجلاريـــن       باشيندا                                    اوخی يؤلی      نجـــور تاپاق     بيزه دئ                                   سالم چــورک      نجور ياپاق     بيزه دئ      3. سخن دلنشين دل، از قاچ قاچ ميوهها شنيده میشود؛        از تاج گلها و چمنها و حاصل دسترنجها به گوش میرسد؛       از گندمهای برشتهی بیقرار روی ساجهای داغ، احساس میشود؛       بخوان و بخوان که خير و سود تو به دنيا برسد؛        کار و بارت ريشه بگيرد و سامان بيابد و مايه ی خير ديگران باشد.   4. اثر کلام دل، بر روی هر سنگ وطن به چشم میخورد؛      در آب چشمه ها و در اشک ديده ها نيز جاری است؛        بر روی برگ برگ درختان و علفها نيز نقش بسته است؛      بخوان و به ما نيز بگو که: راه حقيقت را چگونه پيدا کنيم؛        بگو که نان سالم و حلال را چگونه به دست آوريم؟!                 داغینان سیریلَشق 1. اولكه داغی،  سلام سنه،   گؤزووه    قولاق وئررَم   دانيشديقون   سؤزووه      من باخارام    توتونسوز   او   کؤزووه                                   او ايشليين       زحمت چكن     ال لَره                                بی ادعا    شمـع تک يانان    ديل لَره  2  اولكه داغــی،   احسنت ياشـــر   ديـلووه       يايــر سلــلم ،  عطيــر گولـــی     چؤلووه        خئيرلی سن     سوتــلر دولوب    سَلووه                                     سن دئيه سن:   درس اوخه يون   ائلله ريم                                   مردومه سيز      قوللوق ائدون   گول له ريم                      راز و نیاز با کوه  1. ای کوه ديارم، به تو و چشمهات درود و سلام میفرستم؛     به حرفهای دلنشين تو، گوش فرا میدهم؛       به آتش گداخته ی دل تو نيز توجه دارم؛         به آن دستهای زحمت کش و کاری مینگرم؛    و به زبانهای بی ادعايی که چون شمع میسوزند، توجه دارم. 2  ای کوه ديارم، برای وصف بيان تو» احسنتها «شايسته است؛       نسيم، گلبرگها و عطر گلها را بر دشتهايت میگستراند؛      تو پر خير و برکت بوده، و چشمههای گوارايت همچون پستانهای پر ازشير میباشند؛    تو میگويی که: ای فرزندان کوی و ديار من، درس بخوانيد؛      و شما ای گلهای زيبا، به مردم خدمات برسانيد.  3. بير بيروزه  کين کدورت  ائتــــمه يون      ياماننيـقدا  آتیـب توتوب   بيتـــمه يون     سيز آجيغدان يامان يولون گئتمه يون                                    يوللاری سيز     هاماررادون    گؤزلريم                                     ياماننيــقی       چؤله آتون     کؤزلريم  4. سيز يولداشا  آرتيخ زحمت  سِئومِه يون       اؤزوزه تاج،    يارا ذيللت،   سِــئومه يون        بونا اونا    بوقدر تهمت    سِــــئومه يون                                    ايشيقليــقی      بؤللانــــدورون    گوللَريم                                    دوست دوشمنه    قوللـــوق يايون  ائللَريم    3. نسبت به يكديگرکينه و کدورت نداشته باشيد؛      برای بدیها ،قول و قرار نگذاشته و اقدام نكنيد؛         از روی احساس کين توزانه و قهر و غضب، راههای زشت را انتخاب نكنيد؛        ای نور چشم های من، راهها را هموارتر نمائيد؛      و شما ای گدازههای دل آتشين من، بدیها را به دور بيندازيد.   4. شما برای دوست، زحمت اضافی را مپسنديد؛     برای خويش تاج و سرافرازی؛      و برای دوست، ذلت و پستی را آرزونكنيد؛     و اين همه تهمت را برای اين و آن مپسنديد؛     ای گلهای زيبای من، هر چه بيشتر بر نورافشانی خود بيفزاييد؛      و شما ای ايل و تبار من، در فكر و عمل خدمت به دوست، وحتی در خدمت دشمن خود نيز باشيد.             داغینان سیریلشق 1. اولکه داغی،    آران مِلكی    واروندی     باغلی يؤلدا    قالئب، آمما    ياروندی     تيتک وئرر،    گله جـكده       باروندی                                باغلی يؤلا   کؤرپی سن قوی،   آچگينان                                  جوت اوزليدن     اوزی دؤندر،    قاچگينان     2 اولكه داغی،    گنجه شيروان     واروندی       هند و افغان     لبنان تهــران      واروندی          باکی جيحون     عراق عمـــان    واروندی                                 باغلی يؤلا   کؤرپی سن قوی،  آچگينان                                 بايداغئـــمی     بو ايراندا،    ساچگينان                 راز و نیاز با کوه 1. ای کوه ديارم، تو مِلكی به نام آران داری؛     که در راه بسته مانده است و اما تو، آنرا يار خودت منظور بدار؛      که در حال حاضر جوانه میزند و در آينده بار و برت خواهد بود؛       به راه بسته پلی بزن و ارتباط برقرار کن؛        و از آدم دو رو و منافق گريزان باش.      2. ای کوه ديارم تو صاحب گنجه و شيروان هستی؛      صاحب هند و افغان و لبنان و تهران هستی؛        صاحب باکو و جيحون و عراق و عمان هستی؛       به راه بسته پل گذاشته و راه بسته را باز کن؛       و پرچممان را در چنين ايران بزرگی بر زمين بكوب.     3.  بئله، ياز سن، وئرئش دوعوش اولماسين          غيرِ منطق     هچ بير مغزه،   دولماسين            بيرليگی ميز،    ميله لينن،  سولماسين                                    قونشی قارداش    احتراملی    ياشيياق                                       دونيالارا     باريشيـــــــقی       داشيياق    4. باريشيقلار      گؤزل هاوا     يوردونـــدا      نعمت سالار     دوعوش داوا   يوردوندا         گول بئجَردر       خاراب ياوا     يوردوندا                                 سيز بيل آللاه      منطقلره    باش ايَق                                  درمان اولاق،    بيزده درده،    بير دَيَق     3. برنامه ای بنويس که: هيچ جنگ و ستيزی نباشد؛         و هيچ مطلب غير منطقی، در مغزی انباشته نشود؛         و هيچ آسيبی به وحدت ما با ملل مختلف نرسد؛        بگذار برادر وار و با احترام در کنار هم زندگی کنيم؛      و برای مردم دنيا، صلح و سازگاری را به ارمغان بياوريم.   4. صلح و سازشها، با آهنگهای زيبای ديارها،        نعمتها را در سرزمينهای جنگ و ستيز هم، به بار میرسانند؛       و حتی در خرابه ها نيز، گلها را به بارمینشانند؛       شما را به خدا بياييد در برابر منطق سر فرود آوريم؛     و دردی از دردهای دنيای آشوب زده را درمان کنيم.                  داغینان سیریلََشق 1. اولكه داغی، چوخ چوخ ياراق، واروندی      سونبوللره    سللم داراق،    واروندی         داغ باغلارا  گوللی ساراق،   واروندی                                  «خانچوبانا»    سن  «سارانی»   ياراددون                                   وفاسينـــــی     دونيــــالارا     جــالاددون     2. ايگيتلره       وفالیــلار       واروندی       آلما اريک    هيوا اوزوم      باروندی         تاريخ بؤيی      پهليوانلار     ياروندی                                   آخ قوربانام       گؤزل    وفالی   يارا                                       جننت لردن   آرتیـــخ صفالــی    یارا               راز ونیاز با کوه 1. ای کوه ديارم، تو دارای پيرايشهای زيادی هستی؛     نسيم را، برای شانه زدن سنبلهايت در اختيار داری؛       بقچه های گلدار را برای پوشاندن کوه ها و باغهايت صاحب میباشی؛     تو برای «خان چوبان»  «سارای» دل آرا را خلق کرده ای؛1     و رسم وفاداری او را در سراسر دنيا جاری ساخته ای.     2. تو برای جوانمردانت، ياران با وفايی داری؛      سيب، زردآلو، به و انگور بار و ميوهی تو هستند؛       پهلوان ها نيز به بلندای تاريخ، يار و ياور تو، هستند؛       آه که من، قربان يار با وفای زيبا رو میباشم؛    که چنين ياری، از باغهای بهشت نيز با صفاتر است.   1خان چوبان و سارا:     سارا و خان چوبان عهد و قول ازدواج داشتند، که مالک ديار، سارا را به زور و ظالمانه به عروسی خويشدر میآورد، و در راه بردن عروس به خانهی مالک، سارا خودش را به سيل خروشان رودخانه میسپارد، تا که وفاداری خود رانسبت به حرف و قول خويش و خان چوبان نشان داده باشد ، و بر اساس همين اتفاق، از سالها پيش شعر و ماهنی دلسوزی سروده و ساخته شده بود و چند سال پيش فيلم سينمايی نيز با نام سارای تهيه و در سينماهای کشور اکران گرديد.     3. اينجی مَسون     اللريمنن     ياپيش سن       اوره ک سؤزون      ديللريمنن   دانيش سن       من گوج آلام،    گَل اول منه     باليش سن                             سنون گؤزون    آيدئن سرين       دوری سو                             گؤندر گلسين    غللی غششی   بيزدن يو       4. تا کی اولا      عطير گوله     باتاق بيز       باريشيقی      هر بير يانا      آتاق بيز         اينسانليقدا،      مقاملارا    چاتاق بيز                                      قوللوقلاری    حاق گؤرمــغه    بيز ائدق                                        دايانمه ييب     لاپ قاباغــا    بيز گئدق     3.  اگر برايت زحمتی نباشد، دستهايم را بگير؛      حرفهای دلت را، از زبان من بيان دار؛         برای نيرو گرفتنم، تو، تكيه گاه و بالش من باش،      آب چشمه هايت را که خنک و زلال میباشند؛      برای ما بفرست که چرک و غل و غش موجود در قلب و دل ما راشست و شو دهد.     4. کاش بتوانيم از عطر گلها عطراگين شويم؛      صلح را در همهی جوانب دنيا بگسترانيم؛      و در امر انسانيت به مقامهای شايستهای برسيم؛       برای خدمت به مردم، رضای خدا را در نظر بگيريم؛      و بدون توقف، راه پيشرفت را طی کنيم.               سلاحلاری چؤندرسین 1. اولكه داغی،    سِئوديگيم سن   دانيش بير     بيل يارادان       کوسمه لینن     باريش بير      سن گوجونن     غيره تونن      چاليش  بير                                          ياز کی بيـــلن    انســـــــانلار      چوخ يارانا                                                                               هاممـــــی دؤيـــا       گؤزلـــری    توخ يارانا   2 ايفتخاردی      اولكؤنــــده من      بيتميشم    سويون ايچيب       مرامه من      يئتميشم      سؤزلـــــه رونن      اوجا گؤيه      گئتميشم                                    سنون ســـــؤزون     بئيينلـــری    دؤندرسين                                      قددين آچيب،     سلاحــــلاری    چؤندرسين        کاربرد سلاحها دگرگون شوند 1 ای کوه ديارم، ای عشق من، با من حرفی بزن؛    تو را به خدا سوگند، با فردی همچون بنده که لايق قهر هست، آشتی کن؛    و از غيرت و نيرو و توانت مايه بگذار؛     و از خدا بخواه که انسانهای دانشمند به تعداد زيادی خلق شوند؛    و از خدا بخواه که همه ی دنياطلبان، سير شده و چشم سير شوندحريص و طمعكار نباشند     2 افتخار میکنم که در دامن تو رشد کرده ام؛    از آب چشمه ی تو خورده و به مرام و هدفم رسيده ام؛    و از شنيدن پندهای تو، به اوج آسمان رسيده ام؛        اميدوارم حرفهای تو، فكر نابخردان بد انديش را عوض کند؛       رشد ايجاد نموده؛ و سلاحهای کشتار فرد و جمع را به ابزارهای خدمت به سلامتی و رفاه تک تک مردم روی زمين، تبديل کند.       3. ياز سلاحی    وئريشيغا     تاخماسين        تا بيرين نن     بئرئن قانی   آخماسين         ائل ائللره     يامان گؤزی   باخماسين                                        دونياداکی   اولان  ثيروت      وارليقلار                                   گؤتورسينلر       ديريليقدن    دارليقلار         4. ياز ساغليقی     بؤلسن بوتون      جاهانا         انصاف و عدل    يئتسين، حاققی   داهانا        هچ بير ائلده،     بير دوشمه سين    يامانا                                      ايشده غئيرت     ياز سن بوتون      ائللره                                   وارليقلارين      گوجی گلسين       بئللره     3. در برنامه بنويس که اسلحه ها را برای جنگ و جدل بكار نبرند؛      تا از دماغ کسی هم، خونی بيرون نيايد؛      هيچ ملتی، به ملتهای ديگر، به چشم دشمنی نگاه نكند؛      مال و ثروت و امكاناتی که در دنيا موجود است؛       برای گره گشايی و از بين بردن تنگناهای زندگانی عموم مردم دنيابكار برده شود؛     4. برنامه ای بنويس که سلامتی برای همه ی جهانيان تقسيم شود؛      انصاف و عدل، به کسانی که حتی حقيقت واضح را قبول ندارند، نيزبرگردد؛       و حتی يک قوم هم از چشم اقوام ديگر نيفتد؛       غيرت کار کردن را برای تمامی مردم دنيا منظور بدار؛        با اين همه مال و ثروت و سرمايه ی موجود در جهان هستی،       کمر همت برای حل مشكلات همه ساکنين روی زمين بسته شود.                               بارئشئق 1 ايكی وحشی    بير بيرين کی     گؤررلر       دوران يئری       ياماننيــــغا      سوکرلر        کلله وئريب،    آغئــــز بئرئن      بـــوزرلر                                       وحشیلردن     نشاننــــئدی    بو صيفت                                   عاقئلســـيزدان    بودور نما   بو قيسمت     2 ای بير آللاه    ايشی بير جور    راستا دوز      بيز اولميياق    هچ وحشینن     اوز به اوز       گر کی اولدوق    نااهلی نن     اوز به اوز                                      تربييـــــــــتده    اوتانديراق     وحشیــنی                                      يادا ســــالاق     انسان آللاه     عهدينــی                      صلح و سازش  1  زمانی که دو وحشی، همديگر را میبينند؛     جای ايستادنشان را، بخاطر قدرت نمايی و از دليل صفت وحشیگری،شخم میزنند؛      و به هم شاخزده و لب و لوچهشان را کج و معوج نشان میدهند؛      اين صفات، نشان وحشیها بوده؛ و دلايل روشنِ وحشیگری می باشند؛      اينگونه اعمال، نشانه ی بیخردی هستند.     2 ای خدای يگانه ، کارها را طوری رديف کن،که:    ما هيچوقت با وحشی و جنگ طلبی روبرو نشويم؛     و اگربه ناچار با همچون فردی برخورد کرديم؛    به طريق تربيتی، وحشی و جنگ طلب را به شرمندگی وادار نماييم؛    و طوری عمل نماييم که فرد جنگ طلب متنبه شده و باتوجه به ارزش انسانيت، به ياد انسان و خالق انسانيت بيفتد.      3  کومک اول سن، جنگين کؤکون   بوزک بيز       دوعوشچونون    نسلين يئردن   اوزک بيز        ايش عمللر    قوللــوق اولا،    دوزک بيز                                        تؤخ، آبريلــيق،     دونيا بؤيی    چوخالداق                                        ساغليق يايئب،   غوصصه لری    آزالداق     4  گرک بيزلر     جنگ ايچين       وار يوخلاری      باش آقريدان     دنگ ايچين      وار يوخلاری        يوخ ائيلييَق     ننگ ايچين       وار يوخلاری                                          بوجور اولســا     دونيـــادا     آج تاپيــــلماز                                      باريـــش ياغار      وئــرن بير     باج تاپيلماز     3. ای خدا، خودت کمک کن که تمامی ريشه های جنگها را از بن بكنيم،     و نسلهای جنگ طلب را از روی زمين براندازيم )البته که، به روش-های رسانهای(؛     و عوض جنگ،کارهايی را که در رديف خدمات انسانی قرار میگيرند،انجام دهيم؛      تا اينكه سيری و آبرومندی رآ به قدر و بزرگی دنيا، برایهمهی جهانيان فراهم آوريم؛      سلامتی را بگسترانيم و غصه های مردم را کم بكنيم.     4. بايد ما، دار و ندار و امكانات مربوط به جنگها را،     دنگ و فنگ مربوط به جنگها را که مايه ی دردسر بوده،      و باعث عيب و ننگ انسانيت میباشند، نيست و نابود کنيم؛      اگر چنين باشد، در دنيا هيچ گرسنهای پيدا نمیشود؛     و صلح و سازشی ، بر جهان حاکم میشود که هيچ فردی به کسديگر، باجی ندهد.           باریشیق   1. بيز انســانلار    وئريشماغی    ييغـــديـــراق     داغ وئرماغی       آغلاماغی    ييخــــديراق     باريشــــــيغا      اَلی اَله       سيخـــديراق                                      انسانئچـــين   گولمغ، ساغليــــق    آرتيـــراق                                      هر بير کسه       خاساباخليــــق     آرتيــراق   2 .بيز انســـانلار      سلاحــلاری    ياندیــــراق     جنگ ائدنــی    صولحه ساری   قاندِــــراق     دونيــــالاری     قوللـــــــوقا     پارلاندِــــراق                                       بوينوزلی هم     منم منم       دييَن نن                                       اوزاق اولاق       بيز اولدوررَم،   ديين نن   1 ما انسانها،جنگ و دعواها را از روی زمين، جمع بكنيم؛    بر همديگر داغ نهادن و سپس گريه کردن را برزمين زنيم؛    برای صلح و سازش دست همديگر را بفشاريم؛     برای انسانيت خنده و شادی و سلامتی را اضافه نماييم؛    به خوشبختی تک تک افراد بيفزاييم.   2. ما انسانها، اسلحهها را بسوزانيم؛     عاملين جنگ را به سمت و سوی صلح ترغيب نماييم؛     تمامی دنيا را با خدمت به ساکنين نقط به نقطه ی روی زمين، روشنايیببخشيم؛     از آنهايی که شاخ شده و منم منم گو هستند؛     و همچنين از افرادی که میکُشم میکُشم می گويند، دور یکنيم.   3. دوعوش اولماز   يئر اوزونـــی    ائـدک بيز؛     آزاد  آزاد     فيكيــــــرلره        يئتـــک بيز     باريشيقين    دئئیشـــــــينه     بيــتک بيز                                    جنگ ائدنلر       فيكرين آتاق    دريايه                                    باريشيقــــی    اوجوز ياياق    دونيايه   4. بلكــــه اولا     دوزلـــوقلـــــره     چاتاق بيز     باللی دادئـــــن،    حياتلـارا     قاتـــاق بيز     جنگ ائدنـــــی   پينتی چيرکه ساتاق بيز                                    داداق نعمت   حاق يارادماق      معناسين                                    صولح ائيلیــــيَق   بوتون خلقين    دعواسين     3. روی زمين را فارغ ازجنگ و خصومت کنيم؛       به افكار آزاد انديشی راه پيدا بكنيم؛      در برابرگفتمانهای صلح، سر به زير بوده و با اعمال شايسته، نشانگر ومبلغ صلح باشيم؛      افكار عاملان جنگ را به دريا بريزيم؛      و صلح و دوستی را، بس ارزان بر دنيا بگسترانيم.   4. شايد بشود که ما، به راستیها دست يابيم؛    و طعم و مزهی زيبا و عسلی آن را با تمامی کارهايمان در زندگی درهم آميزيم؛    افراد جنگجو را به پول خرد چرکين هم که شده، بفروشيم (بی ارزش جلوه بدهيم)؛    طعم و مزهی نعمتهايی را که حق آفريده است، بچشيم؛    و همه ی جنگ و دعواهای بشريت را به صلح و سازش تبديلکنيم.                  باریشیق  1 دونياداکـــــی    ارتشلری      ييغـــديراق     وحشی ليقين    بوينوزونی   سينديراق     گولـــله آتان    پالتارينــــی   جيرديــراق                              دونـــــيالارا    صولح و ساغليــق     ياياق بیز                              باريشيــــــغا      محكــــم اولاق    داياق بيز   2. گر باريشيق     سئرقاسين    ائللر تاخا      ارتشــــلرين       وار يوخونا     گر  باخا      مرهـــم ائده       آباديــــــيه    گر ياخا                                    ائوسيز ايشسيز      آج بير سوسوز     تاپيلماز                                    ظولم آيـــــه سی     هچ بير يئرده      ياپيلماز                    صلح و سازش  1. ارتشها را از سرتاسر دنيا، جمع کرده و حذف کنيم،     تا شاخهای وحشیگری و قدرت نمايی را در هم شكنيم؛     لباس و آبروی تير اندازهای جنگجو و آشوب طلب را پاره پاره کنيم؛     صلح و سلامتی را در جهان بگسترانيم؛     و برای صلح و سازش جهانی، پشتيبان محكمی بوده باشيم.   2. اگر ملتها، گوشوارهی صلح را به گوش خود بياويزند؛     به دار و ندار قوای نظامی توجه کنند؛     آنها را مرهم کرده و برای ترميم نابسامانیها و در جهت آبادیها صرف کنند؛     ديگر هيچ فرد گرسنه و تشنه و لخت و بیخانمان و بيكاری پيدانمی شود.      و نشانه ی ظلمی در هيچ مكانی از دنيا، ديده نمیشود.     3. حماسه ی      هجوم لاری     يانديـــــراق       هجوم چكن      ميرلری     اودلانديـــــراق      هيتــــلر خططين،    کؤکدن   الولانديــراق                                        جنگ آديــــــنا     درين قبير       بيز قازاق                                      جنگی يئخـــــاق       باريشيقا     تئز يازاق   4.  ارتشـــــلره      ايش فورمولون     چؤنـــــدرق     گولــــــلَه آتماق      خططينــی  بيز دؤنــــدرق    جدللــــــــرين      اودلارينـــــی     سؤنـــــدرق                                        تَئزه سوزی       قولاقــــلاردان     آسليياق                                        باريش يايئب     ساغليقــــلاری    حاقليياق    3. تمجيدهای غرورانگيز هجمه، به جوامع بشری مظلوم را، بسوزانيم؛     فرماندهان هجوم آورنده و سرکردگان فتنه و آشوب را آتش بزنيم )البتهبا حرف وکلام و حملهی رسانهای جهانی(؛     خوی و روش وحشيانه ی هيتلری را به آتش بكشانيم ) باز با حملهیرسانهای جهانی و عدم همراهی با صاحبان افكار هيتلری(؛     حتی برای اسم جنگ هم، قبر عميقی بكَنيم؛     جنگ و دعواها را زمين زده، و طرح های صلح نوشته و برقرارکنيم.   4. برای قوای نظامی دستور و فرمول کار را عوض کنيم؛    راه و رسم تيراندازی را به راه و رسم سازندگی تغيير دهيم؛    آتش خشم ستيزه جويان را خاموش کنيتم؛   حرفهای جديد را آويزهی گوشهايمان قرار دهيم؛   صلح جهانی را گسترده و به سلامتیهای جهانی برسيم.   5. ئيلدئريــــملار      ياغيش سپه     شاخديـــراق    امن و امـــان    يئر اوزونـــــــه       ياغديــــــراق    وار يوخــــلاری       غير جنــــگه    ساغديـــراق                                         باريشيقـــــــی   بيز ميلَلـــه،       عشق ائدک                                         باريش يؤلون،      جاهيلــده       مشــق ائدک   6. باريشيــــقين     آتئن مينيب      بيز چاپاق     عدالتلـــــی     مال يايماقا،      طرح تاپاق    ساغليق چؤرک،    هر بير کسه   بيز ياپاق                                      باخ گؤر نئـــــينر       ارتشلـــــرين     قودرتـــی                                      اگر دؤنــــــه        ايشه خيدمت،     همتــــی!   5.  به خاطر باراندن باران رحمت، رعد و برق بزنيم؛     و بر روی کرهی زمين، باران امنيت ببارانيم؛     و از دار و ندارها، برای منظورهای غير جنگی، بهره ببريم؛     موضوع صلح و سازش را عشق و مرام و هدف هر ملتی قراردهيم؛     و راه و روش صلح را، حتی برای جاهلان نيز سرمشق و موردامتحان و تمرين قرار دهيم.   6. اسب صلح و دوستی را سوار شده و بتازانيم؛    جهت تقسيم عادلانهی اموال، راه و روش درستی پيدا بكنيم؛    برای همگان زمينهی نعمت سلامتی و دلخوشی را فراهم بياوريم؛    ببين که امكانات ارتشها چه کارها که نمیکند!؟؛    به شرطی که روش و فرمول خدمات ارتشها،تغيير يابند!                 آیدین سوزلردن 1 آللاهين گئچی دؤلانماز قيهلری وار قاريشقانئن اوجا بويلی دَوه لری وار سؤنسوزلارين چوخلی اوشاق، نوه لری وار جان، ظولم ائديب، دئمه، بيری، بیکسدی یئخماغووا همون بيكس، کس، بسدی   2 اوزون توتما ثيروتلری چوخ چوخ يئغيبسان آل وئرونده چونوب، قونشی قوهوم يئخيبسانبال بالؤونان ريفاه، الين، محكم سئخيبسانآللاه سنه، بال بالووی، بَلا، پوشک ائدراينجيهسن، بالون يولی، اييب کج گئدردانيال سلاحلاری دؤندرک41سخنان واضح و روشن1 خداوند صخره و تخته سنگهايی دارد که حتی بزها نيز نمی توانند بدانجا –راه پيدا کنند؛مورچهها بر شترهای قد بلند نيز، سوار میشوند؛نازاها و عقيمها صاحب هزاران فرزند و نوه و نتيجه نيز میگردند )ای بساکه ملتی به شخصی لقب پدر میدهد(؛به کسی ظلم نكن، و نگو که طرف بی يار و ياور است؛يقين و يقين بدان که همان شخص بی يار و ياور، برای زمينزدنت کفايت میکند؛2 خودت را نگير که: ثروت بسيار زيادی را انباشتهای؛ -در معاملات، با هر حرکت خويش، همسايه و فاميل را زمين زدهای؛همراه فرزندت به رفاه مطمئنی رسيده و بی شک و ترديد در آسايشمیباشی ؛خداوند، همين فرزندت را، قرعهی بلای جان تو میگرداند؛فرزند عسلیات بخاطر آزردن تو، از راه راست منحرف شده،وراههای انحرافی را پيش میگيرد )در طبيعت از اينگونه بازیهازياد ديده شده و ديده میشود و ديده خواهد شد.(دانيال آهای اولكه داغی 1411 طبيعتين چوموغوندا های کوی سس اولماز -اونی ييين، دونوب، گليب، جانئم، کس اولمازحئيف نامرده، يوز يوز عيبرت، گليب بس اولمازاينه اوجی ظولم ائتمييَک حتتا بير دنهفلک وئرار ذررهسينه اونمين وَردنه5 اويان يئغما ظولمونن سن اموال بالووا -هدر ائدر بالون، وئرار، اوتلار مالوواآغزون اوآر، سؤعوش يازار، سنون، دالوواعزيزيم، آللاداندا سن، بيرين، گل، اوتانگئدنده کج يولی، جانون اويانسين، اوياندانيال سلاحلاری دؤندرک421 چوب طبيعت هيچ سر و صدا و های و هويی ندارد؛ -ای جانم، کسی که آن چوب را بخورد، ديگر نمیتواند سلامتی مجدد وشخصيت قابل قبولی را پيدا کند؛و اما افسوس که برای فرد نامرد، صدها صد آيينهی عبرت نيز،کافینيست؛بياييد، حتی به اندازهی نوک سوزنی هم ظلم نكنيم؛که دست فلک در برابر هر ذرهی ظلم، هزاران چوب تنبيه را برسرمان میزند.5 بيدار و اگاه باش، که با ظلم کردن به مردم، برای فرزندت، مال و ثروت -جمع نكنی؛فرزندت، مال و ثروتت را هدر داده و به اموالت آتش میزند؛فرزندت دهان تو را خرد کرده و با کارهايش از پشت سر تو، فحشهایمردم ستمديده را نثارت میکند؛ای عزيز در زمان فريب دادن مردم، به خودت آمده و خجالتی بكش؛که هنگام قدم برداشتن در راه کج و ناراست، روح و جانت بيدار شود.دانيال آهای اولكه داغی 1435 يالانچی سن ، ائل ائلی تولادئرسان نقدر؟ -خرره سودا اوزگهلر ايسلادئرسان نقدر؟گلر سنه، بيرگون عمل جاوابلار، اوقدر!دار آغاجين بالون اکيب، سنه، بار ائدرگن يئر اوستون، سنه دار قبيردن، دار ائدردانيال سلاحلاری دؤندرک445 ای دروغگو چقدر میخواهی مردم را فريب دهی؟ –چقدر میخواهی مردم را با آب آلوده و چرکين خيس کنی؟روزی میرسد که جواب اعمالت به تو، طوری برسندکه؛آن فرزند عسلی ات، برای تو، چوبهی دار را رديف کند؛و زير آسمان و روی زمين را برای تو، به قبرهای تنگِ عذابدهنده و وحشت افزا تبديل کند.)موارد زيادی در طبيعت ديده شده که پدر يا مادری از طريقمردم آزاری و ظلم و ستم برای بچهاش مال و ثروت وامكاناتی را تهيه میکند، و اما قصاص مردم بيچاره را همانبچهی عزيز! از پدر يا مادر ظالم خودش میگيرد و سختعذاب دهندهی پدر و مادر خويش میگردد.(دانيال آهای اولكه داغی 145بیزی اویات1 اولكه داغی، بيلهرَم سن ياتماسان -سن يوخودا قاليب هوشی آتماسانسن بيزی تک، دلی اولوب قاتماسانسن بيزينن نجور دئييب چالئسان؟جهلیميزه گينه صبور قالئسان!2 گينه آرتئر مهری بيزه گؤزل خال -ايستهگوندن بيزدن سوروش حال احوالسنده ياراد بيلنلره بخت ايقبالبيلنلری جان واخد به واخد سن يؤخلاسن اولاری درد زاوالدان هم ساخلادانيال سلاحلاری دؤندرک46بیدارمان کن1 ای کوه ديارم میدانم که تو نمیخوابی؛ -هرگز به خواب غفلت نرفته و در خواب نمیمانی؛و مثل ما دچار ديوانگی و آشفتگیها نمیشوی؛بگو که تو چگونه و چطور میتوانی با ما کنار بيايی؟در حالی که ما جاهل هستيم و تو باز هم صبور میباشی!2 ای خال زيباروی زمين، مهرت را بر ما بيفزا؛ -با لطف خودت، جويای حال و احوال ما باش؛تو برای دانشمندانت بخت و اقبال خوب را رقم بزن؛ای جانم تو، گاه و بيگاه جهت احوالپرسی به دانشمندان سریبزن؛و همچنين خودت، ايشان را از تمام بلايا مصون بدار.دانيال آهای اولكه داغی 1471 يوخونی سن بيزلردن ائت آزان بير -درين بيلن، بيلجیلر قازان بيرموشگوللره، ياراد درمان يازان بيردرين باخيب چاره يولون تاپانلارعاقئلينان ايشيق يولون آنانلار5 سن اوياخسان ياتانلاری سن اويات -توپ توپ گولله، آتانلاری سن اوياتدوشونسونلر بؤی آتسينلار، سن بؤی آتانسان اولان آزادليقی، بسلييهيرانسانليقدا، عَمَلینن سوز دييَردانيال سلاحلاری دؤندرک481 تو خواب را از ما گريزان بگردان؛ -و دانشمندانی را پرورش بده که عميقا بفهمند؛همچنين برای حل مشكلات، کارشناسانی را تربيت کن؛که به عمق مسائل توجه کنند و نويسندهی راه و چاره باشند؛و با عقل و درايت، راه روشن را تشخيص بدهند.5 تو بيدار هستی، خفتهها را نيز بيدار کن؛ -همچنين کسانی را که به سوی مردم، گلوله و توپ شليک میکنند، بيدارکن؛ )کسانی که برای کشتن انسانها قدم برميدارند درخواب غفلت بوده وهشيار نمیباشند(تا به درجه بالای رشد فكری برسند و به سمت فردی تيراندازی نكنند ودوشادوش رشد آنها، بر بالندگی تو نيز هر چه بيشتر افزون گردد؛هر انسانی، آزادگی و بزرگواریها و کرامات را پرورش میدهد؛و در جادهی انسانيت، با اعمال خوب، حرف و کلامش را بيانمیدارد.دانيال آهای اولكه داغی 149انسان اولان1 انسان اولان، گولله آتماق باشلاماز -ديللر تؤکوب، آرزی يالان کاشلامازقاتيل اولوب، گؤزی يالان ياشلامازهچ بير کسه اينجيمکليک يارادمازمظلوم توتوب بورروغاندا فئرلادماز2 انسان اولان، هچ بير اورهک داغلاماز -بئل بوخونون کس آللادا، باغلامازتير آتماغا بير توفنگی ياغلامازهاممييا ايش خاساباخليق ياغدئرارهر بير کسه چؤرک ساغليق ياغدئراردانيال سلاحلاری دؤندرک51کسي که انسان باشد1 کسی که انسان باشد دست به جنگ و ستيز نمیزند؛ -و با زبان بازی و فريبكاری؛ ای کاش ای کاش نمیگويد؛در حالی که خود بی رحم است، برای ديگران اشک تمساح نمیريزد؛راه مردم آزاری را پيش نمیگيرد؛و دمار از روزگار مردم گرفتار در نمیآورد.2 هرکس که انسان باشد دل کسی را نمیآزارد؛ -عزم جزم را برای فريب دادن کسی به کار نمیبندد؛هيچ وقت، تفنگی را جهت تيراندازی روغن کاری نمیکند؛برای همگان کار و سفيد بختی را بار میآورد؛و در حد توان، اسباب نعمت و سلامتی همگان را فراهم میکند.دانيال آهای اولكه داغی 1511 انسان اولان سؤزون ديلینن دييَر -گانمازادا سؤزی، گولونن دييَرگولله آتماز، اوزی اوز حيرصين يييَرجنگ و دؤعوش تا باجارار يوخ ائدردانيش باريش هم يارادار چوخ ائدر5 انسان اولان، درس اوخهييب ايش گؤرر -ياز اکمغه پايئزدا او يئر سورريوک چاتماغا قعييم طنابئن حؤررموشگولی حلل ائدنلری چوخ ائدريالان کؤکون، يئر اوزوندن يوخ ائدردانيال سلاحلاری دؤندرک521 کسی که انسان باشد حرفهايش را با قدرت زبان و منطق بيان میدارد؛ -حرفهايش را به آدم نادان نيز همراه دسته گل )با زبان خوش( بيان می-دارد؛هيچ وقتی هم، تير ستم نمیاندازد و خشمهای خودش را فرو میبلعد؛تا می تواند، جنگ و ستيز را از بين می برد،و با روش گفتگوی منطقی بساط صلح و آشتی را میگستراند.5 کسی که انسان باشد درس خوانده و کار میکند؛ -در پاييز جهت کشت بهاری زمين را شخم میزند )در روزهای سرد و سختنيز به اميد بهار زيبا، کار برنامه ريزی شده را انجام میدهد(همچنين جهت بستن بار، طنابش را محكم میبافد؛سعی می کند تعداد افراد مشكل گشا را افزايش دهد؛و هستی و ريشهی دروغ را از روی زمين کنده و نابود کند.کند.دانيال آهای اولكه داغی 153داغلار سؤزی1 سؤز بيلنلَر هر بير داغدان آشارلار -ارخهيين چوخ، اوزون عومور ياشارلارهميشهليک رب ديينه چاشارلارداغلار سؤزی دونيايه صولح ياغدئراردؤعوشچيلر آخئر اويون بايدئرار2 انسان اولان ياشايشی تيكديرر -فرد عيبينه سسيز پارا چكديررياخچئليقين، توخمون، يئرده اکديررداغلار دئير گلون بوجور اولاق بيزآباد ائديب ياشايشی قوراق بيزدانيال سلاحلاری دؤندرک54حرف دل کوه ها1 انسانهای دانا، کوه مشكلات را پشت سر میگذارند؛ –به علت اطمينان خاطر، صاحب عمر طولانی میگردند؛همواره به فرمايشات الهی عمل مینمايند؛حرفهای کوهها، صلح را بر دنيا میگستراند؛و در نهايت، عاملين جنگها، بازنده خواهند بود.2 انسان واقعی زندگیاش را بر پايهای محكم و استوار بنا میکند؛ –بی سر و صدا بر روی عيوب خصوصی و فردی افراد پرده میکشد؛و بذر نيكیها و نيكوکاریها را در زمين میکارد؛کوهها میگويند که: بياييد اين گونه باشيم؛و همه با هم دست در دست هم داده و آبادانی و سازندگی رابرقرار کنيم.دانيال آهای اولكه داغی 1551 ارخهيينليق هر بير يانا ياياق بيز -راحتليقی ائللريچين ساياق بيزساغليقلارا گينه اولاق داياق بيزکورهکلرين شَلَهسيننن آزالداقهر بير يانئن آسايئشين چوخالداقدانيال سلاحلاری دؤندرک561 اطمينان خاطر را در همهی جوانب گسترش دهيم؛ -برای همهی مردم آسايش و راحتیها را فراهم کنيم؛و پشتيبان سلامتی و خوشبختی يكديگر باشيم؛و از بار دوش مردم، کم نماييم؛و آسايش موجود را افزايش دهيم.دانيال آهای اولكه داغی 157درسینن ایش1 اولكه داغی، گئجه گوندوز هر واخدا -گبه، فرشه، گاتمالارون بؤياخداتؤخِر شالی، جولفا، الی اياخدابالالارون ايشلیيَندی ماشاللاديريليقی بسلييَندی ايوللا2 قئزلار تؤخر فرش و جوراب بارماخدا -درسين اوخر اتاقدا هم بوجاخداکومكچیدی يؤلون داغين يارماخدازحمت چَكِر دده ننه يارئدیبوجور بالا جننتلَرين نارئدیدانيال سلاحلاری دؤندرک58کار و درس1 ای کوه ديارم، در تمام اوقات شب و روز، -جهت فرش و گبه، نخهای تو در رنگرزی میباشند؛پارچه باف، شال و پارچهها را با دست و پايش میبافد؛ماشاالله که فرزندان تو کاری هستند؛و ايوالله که تعليم دهندهی راه و رسم زندگانی میباشند.2 دخترها فرش و جوراب را با انگشتهايشان میبافند؛ -درس را نيز، در اتاق و يا درگوشه و کنار خانه، میخوانند؛همچنين در برداشتن کوه و سنگ از سر راهها، يار و ياور میباشند؛با کار و تلاششان، يار و ياور پدر و مادر خود هستند؛آری فرزندان صالح اين چنينی، به منزلهی انارهای بهشتی می-باشند.دانيال آهای اولكه داغی 159سحره یازی1 گئجه گوجی گون ايشيغين ييخاندا -ائوه ساری چولچی دوشوب شيغانداسونرا، ائودن، ايش گؤرمگه چيخاندا 1بيزده گرک ايشيميزه گؤرنیتاپاق ائدک فرمان توتوب سورنی2 قاباخداکی ائلدن بارلار دهرق بيز -گؤزی آچيب، تجربه اورگهنق بيزگول يارپاقين، بو ايشلره سرق بيزگرک گئدک پيامبرين دوز يؤلونچيندن آلاق تجربهنين دوز پؤلون 21 کند يئرلرينده ايش صاحابلاری و ايش چيلر اخشام چاقی بازارا چيخارلار تا سحريچين ايش برنامهلرين رديف ائيلی يلر2 ايشاره دی حضرت رسول )ص( فرمايشينه کی بويوروب: علمی حتتا چينده ده اولسا اورگشون.دانيال سلاحلاری دؤندرک61برنامهی فردا1 زمانی که نيروی شب، انوار روشنايی بخش خورشيد را زمين میزند؛ -وکارگران وکشاورزان ازدشتها به عشق ديدار يار، به سمت خانههايشانبا علاقه و شتابان میآيند؛و سپس برای برنامه ريزی جهت کارهای فردا، ازخانه بيرون میروند 1ما نيز برای انجام دادن کارهايمان فرد کاری مناسب را،پيدا کرده ؛ و اختيار عمل را به ايشان بدهيم )کارها را به دستافراد کاردان بسپاريم(.2 از ملت هايی که به جلو افتادهاند، تجربهی لازم را ياد بگيريم؛ -چشم باز کرده و درس و مشق، و روش پيشرفت امور را اخذ کنيم؛برای چنين کارها شايسته است که گلبرگهای گلها را گل آذين و تزييننماييم؛بايد که راه راست پيامبر)ص( را طی نماييم؛و به فرمودهی آن حضرت، پل دانش و تجربه را از چين همکه شده، ياد بگيريم. 21 به هنگام غروب و اول شب در روزهای مناسب کار کشاورزی وساختمانی هم گروه صاحب کارها و هم گروه کارگران برای برنامه ريزی فرداو فرداهايشان به محل دکان و بازار روستا میروند که ، صاحب کار، کارگر مناسب را انتخاب نمايد.2 اشاره به حديث پيامبر )ص(:دانش را بياموزيد حتی اگر در چين بوده باشددانيال آهای اولكه داغی 1611 عاقئل دئئير بيزده ايش گؤرن تاپاق -گون علمینن آتا مينک بيز چاپاقگئچن بهری بيزده وئرک مين شاپاقدرس اوخييان ايشچييه تَزدن باخاقعاقئل ذهنه علم امگين، بيز ياخاق5 تجربهی موففقی بيز گؤرک -بوجور يؤلدا مرکَبلری بيز سورکمشابهين يئر اوزونده بيز حؤرکعلم و صنعت تجربهسين اورگهنکاورگشمگه حتتا چينده گؤرسهنکدانيال سلاحلاری دؤندرک621 عقل به ما میگويد که ما هم افراد کارشناس و مردان عمل را پيدا کنيم؛ -با خورشيد علم، براسب ترقی و پيشرفت سوار شده و به سرعت، به پيشبتازيم؛که همچون گذشته، ما هم به جهان نور و روشنايی ببخشيم؛از ثمرات و نتايج علم و تلاش افراد با تجربه، بهره برده،و همواره بر عقل و تدبير خود بيفزاييم.5 بايد تجربهی موفق ديگران را مد نظر قرار دهيم؛ -در چنين جادهايی مرکبهايمان را به پيش برانيم؛و مثل آنها تجربههای موفق را در جهان پياده کنيم؛تجربهی علم و صنعت را ياد بگيريم،جهت ياد گرفتن علم، اگر لازم باشد، مشقات سفر به چين راهم به جان بخريم.دانيال آهای اولكه داغی 1635 پيامبرين امرين اطاعت ائدک -اوزاقدادا گؤرسهنک » اطلبوا العلم «بيز گؤرک » سعدی « عبادتی قول» عبادت بجز خدمت خلق نيست « کی» به تسبيح وسجاده ودلق نيست « هم5 بيليجی لر ايش باشيندا تاخدئراق -هر نئچه آی کارنامييا باخدئراقآزادليقی بو دونيايه ياخدئراقهر بير ائلی دؤعوشلردن بوردوراقباريشيقی احتراملی قوردوراقدانيال سلاحلاری دؤندرک645 دستور پيامبر)ص( را اطاعت نماييم؛ -برای کسب علم هر راه دراز را نيز طی نماييم؛و تعريف عبادت را از قول سعدی بشنويم؛؛» عبادت بجز خدمت خلق نيست « : که فرمود.» به تسبيح و سجاده و دلق نيست « : همچنين5 دانشمندان را بر سر کار آوريم؛ -هر چند ماه نيز کارنامهی ايشان را مورد مطالعه و بررسی قرار دهيم؛آزادگی را بر دنيا زينت و آذين ببخشيم؛همهی قومها را از جنگ و ستيز دور نگه داريم؛صلح و سازش را با شيوهی رعايت احترام متقابل، برقرار کنيم.دانيال آهای اولكه داغی 165باللي شَهلَه1 اولكه داغی، دَر سؤزومی ائشيد سن -او غيرَتدن بسلَه نور جديد سندونيايه يای باريشيقدان نويد سناوجا بؤيون سوتلی سَهلَه واروندیگلهجگه باللی شَهلَه واروندی2 گؤزون سويی کؤشعن چؤلی بؤل گَزِر -داش کسسگی اکينلرده بؤل اَزرگوللرینن اولكهميزی بؤل بزريييک ايچک، درس اوخهيئب، ايشلیيَکيئغاق نعمت، اونی بؤلوب، ديشلیيَکدانيال سلاحلاری دؤندرک661 ای کوه وطن من! تو حرفهايم را به دقت گوش بده؛ -و با توجه به غيرت خويش نور جديدی را بر جهان بتابان؛و پيام صلح و دوستی را بر دنيا نويد بده؛تو، قد و بالای بلندی داشته، و خير و برکت فراوانی نيز همچونشيردانهای مملو شير داری؛و برای فردا و آيندگان هم باری سرشار از عسل داری.2 آب چشمهات که دشت و دمن را آبياری میکند، مدام در حال گردش است؛ -در کشتزارها به طور مداوم سنگ و کلوخها را نرم و خُرد میکند؛ديارمان را با گلها، زينت و تزيين و زيبايی میبخشد؛بخوريم و بياشاميم و کسب علم نماييم و کار و تلاش بكنيم؛هر مال و نعمتی را که به دست می آوريم، بالسويه بين خودمانتقسيم نموده و يكسان از آن بهره ببريم.دانيال آهای اولكه داغی 1671 سللملرون جننتلره فريبدی -هر بير ياندان گوللر عطرين دريبدیائل اوبادا يايئب اونی سريبدیداغلار دئير انسانلاريم شاد اولسونغم غوصصهسی داغئلسين برباد اولسون5 اکينلرون کؤشعنی ناز ائديبدی -ناخوشوندا کئفين چوخ ساز ائديبدیاورهک آچيب خزانی ياز ائديبدیبو وطنين هر بير يئری گؤرملیبهشده يؤخ بونون تايی سؤيملیدانيال سلاحلاری دؤندرک681 نسيمهای تو برای بهشتها نيز فريبنده میباشند؛ -که از هر سويی عطر گلها را جمع کردهاند؛و آنها را در ديارهای مختلف گسترده اند؛کوهها می گويند که: انسانهايم شاد شوند؛غم و غصههايشان پراکنده شده و برباد بروند.5 کِشتههای تو، دشتها را زيبا و دلنشين کرده است؛ -و بد حالان را نيز ، سرحال آورده است؛دلها را گشاده و پاييز دلها را تبديل به بهار، نموده است؛همه جای اين ديارم تماشايی است؛و در بهشت نيز نظيری برای اين ديارم )که اينگونه قابل دوستداشتن باشد( وجود ندارد.دانيال آهای اولكه داغی 169اوره ک کاشلار1 کؤشعنونده هر بير گولی گؤرنده -چهچه وئران قوش بولبولی گؤرندهشقايقی مين سونبولی گؤرندهاورهک کاشلار اورهک بندين او گؤرهاونا باخيب ساچلارينا گول حؤره2 دياروندا اولدوزلارا باخاندا -دان سؤز قولاغا تاخاندا » کؤراوغلی «گوجون اورهکلره ياخاندا » بابک «منده وارام سؤزون دوزی دئئيلسينسؤز ايچيندن ايشئقلیسی سئچيلسيندانيال سلاحلاری دؤندرک71دل آرزو ميکند1 در دشتهايت که: هر گلی مشاهده میگردد؛ -از پرندگان و بلبلانت چهچهها شنيده میشود؛چشمها که با ديدن گلهای شقايق و سنبل نوازش میگردند ؛دل آرزو میکند که دلبند خودش را ببيند؛و بر او چشم دوخته و گل برگيسووانش ببافد.2 وقتی که در ديار تو به ستارهها چشم دوخته میشود؛ -به گوش میرسد؛ » کؤر اوغلی « و زمزمه هايی از سخنان حماسیقلبهای دوستان نيرو میگيرند؛ » بابک « و با يادمن هم همراه شما هستم تا حرفهای راستين گفته شوند؛و از بين گفتهها، سخنان گهربار و درخشان انتخاب گردند.دانيال آهای اولكه داغی 1711 بيتنلری يئل کی چولده داراخلار -حظ ائيلييَر چوله باخان اوياقلارباللاريدا شاندا، آری سوياخلارقوللوق ائديب آتاق اونی دريايهچاغئراق بيز تک آللاهی، سؤدايه5 سحر گوجی قارانلوقلار يئخاندا -ائل اولكييه صوب سللمی آخانداجاوانلارون غئيرت الين سئخانداگويرچينلر، آزاد آزاد اوچارلارتوخوم دنلر، يئر پردهسين آچارلاردانيال سلاحلاری دؤندرک721 وقتی که نسيم و بادهايت بر سر گلها و گياهانت شانه میزنند؛ -چشمهای بيدار، به دشتهايت تماشا کرده و لذت میبرند؛زنبورها، شانهای عسل را با شهد گلها، لبالب انباشته و پُر میکنند ؛بياييد به جامعه خدمت بكنيم و اجر و ثواب آن را به دريا واگذارکنيم )تو نيكی میکن و در دجله انداز...(؛و تنها خداوند يگانه را بر خدمات خويش شاهد بگيريم.5 زمانی که روشنايی روز، بر تاريكی شب فايق می آيد؛ -زمانی که نسيم صبحگاهی، سر و روی دشت و ديار را نوازش میدهد؛هنگامی که جوانهای غيور وطن، دست کار را به گرمی میفشارند )مشغولکار میشوند(؛آنگاه کبوترها در آسمان، آزادانه پر و بال گسترده و با پروازشاناوج میگيرند؛و دانههای موجود در خاک، پردهی زمين را کنار ه زده و رشدنموده و خود نمايی میکنند.دانيال آهای اولكه داغی 173ادیسون1 چوخلاری وار منم منم دييَللر -مينديكلرين هسساد دئييب بيللرچوخلی کسين حقحوقوقون يیيللرکال دانيشان خلقی اوزون بوردورارآز دانيشان اديسون تک ايش قورار2 منم آز دئ خيدمته سن قؤل چئرما -منم دئييب يخهلری هی جئرمابوشلا منم، کؤکی ديبيننن قئرماغئيرت ائيله بير جنگ يئردن يئغيشديرتواضوعون اورهکلرده سيغيشديردانيال سلاحلاری دؤندرک74ادیسون1 خيلیها هستند که منم منم میگويند؛ -و همين که بر اسب مراد خود سوار میشوند و به جاه و مقامی میرسند،ديگران را که در رشدشان موثر بودهاند، به حساب نمیآورند؛حق و حقوق مردم را میخورند و ضايع میگردانند؛کسی که حرف خام و نپخته میزند؛ مردم را مدام با حرفهايشبازی داده و میپيچاند؛کسی که کمحرف باشد، همچون اديسون، عملا آستين همت رابرای خدمت به مردم بالا میزند.2 کمتر منم منم بگو و برای خدمت به خلق، آستين همت را بالا بزن؛ -کمتر منم منم بگو و به هر بهانهای يقهی مردم را مگير و پاره مكن؛و با منم منم گفتنت ريشهی صدق و صفا را قطع مكن؛همتی کن و سعی کن که بساطی از جنگ و دشمنیهای رویزمين را جمع و حذف کنی؛و با تواضع خويش، خودت را در قلبهای مردم، جای بده.دانيال آهای اولكه داغی 1751 اديسون گؤر قارانلوقی بوغوبدی -قؤرخولاردان دار قبيره سؤخوبدیخدمتيننن يئرلره، نور، دؤغوبدیدوز دييَنلر قوللوقلاری ياياللارعلم دالينا داللارينی داياللار5 بيزده گرک قوللوقی بوردا ائدک -بير خيدمته مين خيدمت يوردا ائدکدونيالاری خيدمته خوردا ائدکعلم و عمل ياخچيليقی چوخالداربرق ايشيقی، قارانلوقی آزالداردانيال سلاحلاری دؤندرک761 متوجه باش که، اديسون، مواردی ازتاريكیها را، از بين برده است؛ -بعضی از عاملين وحشتها را داخل قبر گذاشته است؛از خدماتش بر روی زمين نور زاده شده است،آری راستگويان خدماتشان را گسترش میدهند؛و پشت خودشان را به پشتوانهی علم تكيه میدهند.5 ما نيز بايد به وطن و ديار خود خدمتی بكنيم؛ -در پاسخ هر يک خدمت، سعی کنيم که هزار خدمت به ديارمان بكنيم؛خدمات خود را طوری بزرگ کنيم که دنيا در برابرش کوچک شود؛علم و عمل، خوبیها و نيكیها را در جامعه گسترش میدهد؛انوار علم وعمل همچون کار برقی اديسون، از مقدار تاريكیهایجهان میکاهد.دانيال آهای اولكه داغی 1775 جان تلاش ائت خدمتووه صفا وئر -ماراقينان حسودووا بلا وئربوتون خلقه، خئير کومک دعا وئرزامان گئچيب بولوت گئدر داغئلارياخچولوغون، بللهنر هی ساغئلار5 طلبكارلئق اولكهسيندن بيز چيخاق -غوددهلنمغ سيرصيفتين بيز ييخاقبيلنلرين ال قولونی برک سيخاقپرده گئدر قوللوق ائله بللهنرهاممی بيليب هر جهتده حظلهنردانيال سلاحلاری دؤندرک785 ای عزيز جانم تلاش کن و به خدمتت صفای بيشتری بده؛ -و از زيبايی آن به حسودانت درد و بلا و رنج بده؛برای همهی مخلوقات دنيا نيز دعا و عمل خير و کمک نيكی داشته باش؛زمان که بگذرد ابرها در رفته و پخش می گردند؛و خوبیهای تو آشكار شده و مدام بهره میدهند.5 ما از جرگهی طلبكارها بيرون بياييم؛ -صفت غرور و خودستايی را زمين بزنيم؛دست و پنجهی دانشمندان را به گرمی بفشاريم؛پرده کنار زده میشود و خدمات طوری آشكار میگردند که:در همهی اطراف و اکناف دنيا، همگان دانسته و لذت میبرند.دانيال آهای اولكه داغی 179یایار ایشیق1 اولكه داغی، قارانلوقدان چيخارسان -علم امگين الين موحكم سيخارساننامردلری مينن آتدان ييخارسانبولوتلاری قوئوب قاچئردار يئلونايشئق يايار درسی آلان دوز ائلون2 يئل چون اَسَر محو ائلهر توتونلری -آچار ايشدن چت اولموش دوگونلریآغا دؤنر ائلين قارا گونلریشادديق گلر رقصی يازار بئللرهگؤزون قاينار نعمت ياغار ائللرهدانيال سلاحلاری دؤندرک81نور ميگستراند1 ای کوه ديارم! تو از تاريكیها بيرون خواهی آمد؛ -دست اهالی علم و هنر را خواهی فشرد؛نامردان را از اسب غروری که بدان، سوار شدهاند، به زير خواهی آورد؛بادهای تو، ابرها را از بين خواهند برد؛دانشمندان و انديشمندانت نور و روشنايی را در جهان گسترشخواهند داد.2 باد که وزيد دودهها را محو خواهد کرد؛ -و گرههای کور را از کارهای سخت، باز خواهد کرد؛و روزهای سياه مردم را، به سپيدی تبديل خواهد کرد؛بساط شادمانی برای همهي مردم فراهم خواهد شد؛و چشمههايت خواهند جوشند و باران نعمت و رحمت برای مردمفرو خواهد بارد.دانيال آهای اولكه داغی 1811 قوللوغا سن بايداق يئره وئرارسان -خرافاتئن پردهسينی جئرارسانشيطانلاری دَنه دَنه قئرارسانقاچيردارسان ائللردن توتونلریچيخاردارسان بولوت آلتدان گونلری5 گون نقشينی بالالارون تاپارلار -آتلار مينيب هر بير يانا چاپارلاردونيالارا آرزیلارون ياپارلاربالالارون خئيير گؤرسين انشاللادوعا ائدسين ايوللا » دانييالا «دانيال سلاحلاری دؤندرک821 تو برای انجام خدمت به جامعه، پرچم افتخار را بر میافرازی؛ -پردهی خرافات را پاره میکنی؛تک تک شيطانها را محو کرده و از بين میبری؛تاريكیها را از زندگی مردم دور میکنی؛و از پشت ابرها، خورشيد را بيرون میآوری.5 و فرزندان تو نقش خورشيد را بازی میکنند؛ -سوار اسب مراد شده و به هر طرف اسب میتازند؛آرزوهای تو را برجهان جاری میسازند؛با اميد به خدا جوانهايت خير ببينند؛را نيز دعا کنند. » دانيال « و ايوالله کهدانيال آهای اولكه داغی 183آرزی) اوغری دؤیا ) 11 اولكه داغی، آرزئلارئم سؤزوم وار -داغ باغوندا چيچگونده گؤزوم واربو اورهکده، مين اودلارئم کؤزوم وارگؤررَم آللاه هر بير فردی من انسانظولمی يئخان، حاققی يايان، مهريبان2 هرکس يئتر آللاه دييَن حاللارا -هر ال چاتار فرش و قالی شاللاراايش عمللر بولَشهلر باللاراهر بير کسه عززت و ارج يازئلارمين مين قويی شيطانلارا قازئلاردانيال سلاحلاری دؤندرک84آرزو) کاش دزد هم سیر شود ) 11 ای کوه ديارم! من آرزوها و حرفهايی دارم؛ -چشمهايم را برکوه و باغ و شكوفههايت دوختهام و دوستشان دارم؛در قلبم هزار گدازهی آتش نهفته دارم؛ای خدا، آيا میرسد آن روزی که من بتوانم هر فردی را باشخصيت انسانی ببينم،انسانی واقعی که مهربان، ظلم ستيز، به زمين زنندهی ظلم، و حقطلب باشد.2 اميدوارم که: همگان به مقام واقعی انسانيت، آنچنان که خدا خواسته است، -برسند؛همگان به فرش و قالی و لباس خوب، دسترسی داشته باشند )راه کمالانسانی هموار شود.(؛و کار و اعمال و زندگی مردم با عسلها و شيرينیها آميخته شوند؛و همگان احساس عزتمندی و شرافتمندی کنند و ارج داشتهباشند؛و برای شياطين هزاران هزار چاه ذلت کنده شود.دانيال آهای اولكه داغی 1851 گؤرروک آللاه هچ بير غرض اولمييا -ائل اوبييا آجليق مرض دولميياگول آرزيلار گول آچمامئش سولميياهر بير کسده بالی دادا ايشيندهيييه ايچه سالم آغئز ديشينده5 شيرين نغمه هر بير کسه چالينا -اينسان وئرا تيری هدف خاليناپيس ايشلَهرين اولوملاری آلينامسكن، عومور، هاممييا آباد اولاهامی منصف، اورهکدن ديلشاد اولادانيال سلاحلاری دؤندرک861 ای خدا آيا میبينيم، آن روزی را که هيچ گونه غرضی در جهان وجود نداشته -باشد؟؛و هيچ ايل و تباری، گرفتار گرسنگی و بيماری نشود؛و آرزوهای خوب )که همچون غنچهها هستند(، گل وا نكرده پژمرده نشوند؛زندگی هرکس مثل عسل شيرين گردد؛و در کمال سلامتی، از نعمات و لحظات زندگی بهره ببرد.5 برای همگان آهنگهای خوشايند و شيرين زندگی نواخته شوند؛ -انسان تير مراد خود را به هدف مقصود و خال منظور نظر انسانيت بزند؛و جلوی انجام کارهای بد گرفته شود؛مسكن و عمر برای همگان آباد و زيبا باشد؛همگان انصاف را رعايت کرده و از ته دل، شاد باشند.دانيال آهای اولكه داغی 187آرزی) اوغری دؤیا ) 21 هر بير انسان ظولوم پردهسين جئرا -ساغليق يايا، کؤکی مرضدن قئراظالم دونه، اوزی اوزون بس وئراسو گؤزهدن کويردهده جؤشلاناايش يورقونی اوننان ايچيب هوشلانا2 ائللر بوتون ظاليمی تختدن سالا -هر بير دوسداق زندانيدن بوش قالادونيا بؤيی آزاده، آزاد اولاساغليق شادليق اولكهلره سس سالاتنبللرده ايشلمغه درس آلادانيال سلاحلاری دؤندرک88آرزو) کاش دزد هم سیر شود ) 21 کاش هر فرد انسانی پردهی ظلم را پاره کند؛ -سلامتی را گسترده و ريشهی امراض را از بين ببرد؛ظالم طوری عوض شود که خودش، خويشتن را تنبيه کند؛آب در کوير نيز از چشمه بجوشد؛و خستهی کار از آب آن چشمه، خورده و زمانی را به استراحتبپردازد.2 اميدوارم که مردم، ظالمين را از تخت شاهی به پايين بكشانند؛ -همهی زندانهای دنيا، از زندانی، خالی وتهی گردند؛در طول روزگار جهان، آزادهها، آزاد باشند؛سلامتی و شادابی در همهی ديارها سر و صدا راه بيندازد؛و هر تنبلی نيز غيرت لازم را برای کار کردن کسب کند.دانيال آهای اولكه داغی 1891 دونيا بؤيی آزادهليق رسم اولا -هر بير دولت وئره عدله، قول قولانعمتلردن جيب هم ائولر لاپ دولابولوت دولا کويردَهدَه بؤل ياغاهر بير کسه اولا ايش هم، يؤل باغا5 انسان آلاغ اوتی کؤکوندن يؤنا -گويرچينلر آزاد فضايه قوناظولوم کؤکی ريشهسينده برک دؤناياخچئليقلار باغلاشماقدان دويمييابيری يوکون خلق بؤينونا قويمييادانيال سلاحلاری دؤندرک911 به اندازهی بزرگی دنيا، آزادگی، رسم و عادت گردد؛ -و همهی دولتهای جهان برای گسترش عدالت اجتماعی آستين همت را بالابزنند؛و تمامی خانهها و جيبها از نعمتهای خدادادی پُر و مملو گردند؛و ابرها آبستن شده و بر کويرها، نيز خوب ببارند؛کسب و کار همه رونق پيدا نمايد و لوازم رفاه و آسايش برایهمگان فراهم گردد.5 کاش انسان بتواند علفهای هرزهی جامعه را از ريشه بكند؛ -کبوتران آزادانه و با احساس امنيت کامل، به آسمانها پر بكشند؛ريشههای ظلم و ستم در نطفه به شدت يخ بزنند؛همگان برای انجام کارهای نيک از هم سبقت بگيرند و از اينمسابقه، خسته نشوند؛و کسی بارش را به دوش ديگری نگذارد )سربار ديگری نشود(.دانيال آهای اولكه داغی 1915 مرض قاچا شوکر آللاها ائدک ياد -هر ميوهدن آغئز دؤلا اولاق شادمزه وئرر آبادليقدا، باللار، دادهر بير فردی سئوينديرر بو اوضايئخئلانين الين قولون توت قؤزا5 آسايش چوخ اولوب گؤزل نظم اولا -آج اولمييا دونيا شادليق بزم اولااوغری دؤيا حاتمیليق رسم اولا» دانيال « گؤرسنن داغ اوزاق اولماز» دانيال « کويرلرده سوسوز قالمازدانيال سلاحلاری دؤندرک925 به شكرانهی از بين رفتن درد و بيماری به درگاه الهی شاکر باشيم؛ -اميدوارم از همه گونه ميوهها و نعمتها بهرهمند و دلشاد شويم؛مزهی عسل در آبادیها بهتر و دلنشينتر احساس میگردد)در کنار ويرانی-ها و در خود ويرانیها عسل نيز مزه ندارد(؛اين وضع و اوضاع هر فردی را خوشحال میکند که؛دست و بال کسی را که زمين خورده و يا در حال زمين خوردناست، بگيريم و بلندش کنيم )از افتادگان دستگيری کنيم(.5 اميدوارم آسايش زياد شده و نظم زيبايی در جهان برقرار شود؛ -گرسنهای پيدا نشود و دنيا پر از شادی و بزم باشد؛دزد هم سير شده، و حاتمگونه شدن رسم و عادت گردد؛ای دانيال، کوهی که در منظر ديد باشد، دور از دسترس نيست؛و اميد است که هيچ کويری هم تشنه نماند.دانيال آهای اولكه داغی 193بیلن، سسلي1 گوزهل سسدی چای لاروئون نغمهسی -هر بير ياندا قوشلاروئون سسلهسیمغزیليدی هر سؤزوئون کلمهسیآخ قورولار هاممی کس راحت اولابيلنده سس، بيلمزده طاعت اولا2 چای لاردا وار نغمه، چَملر بيلِللَر -يئر سوآرئب آشغال يئردن سيلللَرتؤز ياتماغا سو هاوييا چيلللَرژبيلنده سس بيلمزده گر صبر اولامرض قاچار ائللره دوزلوق دولادانيال سلاحلاری دؤندرک94ای انسان دانا فریاد کن!1 نغمه و آهنگ رودخانه هايت بسيار زيبا هستند!؛ –همچنين از هر سو آواز خوش پرندگانت به گوش میرسند؛و هر کلمه از حرف هايت نيز دارای مغز و محتوا میباشند؛کاش طوری برنامه ريزی شود که همگان در آسايش باشند؛و دانا حرف بزند و نادان ساکت باشد.2 رودخانههای خوش آهنگ مثل انسان های دانا روشهای زيبا را بكار می – -برند؛زمين را آبياری کرده و ناپاکی ها را از روی زمين پاک میکنند؛و هوا را نيز به خاطر از بين بردن گرد و خاک، آبپاشی میکنند؛اگر فرد دانا )فردی که دليل دارد( حرف بزند و فرد نادان صبوربوده و سكوت اختيار کند؛مرض و بيماری از جامعه رخت بر میبندد و راستی و درستی دنيارا فرا میگيرد،.دانيال آهای اولكه داغی 195آرزیبیلنلر هاردا؟1 اولكه داغی، سن اوجادان باخئسان -هر بير يانا باخيشوويی تاخئسانقان اورهگه بيلمييَننن ياخئساناولار سندن بيلنلری ايستييکحاق سؤزلری ديينلری بسلييک2 سن نعمتی ائللهرووه يايئسان -معدنلرون سن ائلووه سايئسانائلين دالئن غئيرهتووه دايئسانآخ کی نجور کيملر يازی يازارلارآجليق مرض، کؤکون، ديبدن قا ا زرلاردانيال سلاحلاری دؤندرک96آرزودانایان کجایند؟1 ای کوه ديارم تو از فراز و بلندی بر اطرافت نگاه میکنی؛ –نگاهت را بر همهی جهات دورو برت میاندازی؛از دست افراد جاهل و نادان، غصه وخون دل میخوری؛آيا میشود که پرورش افراد دانا را از تو درخواست نماييم؛و افراد حقگوی و راستگوی را به جامعه تحويل دهيم.2 تو نعمتها را برای مردم ديار خود میگسترانی؛ -معدنها و ثروتهای زيادی را در اختيارمردم قرار میدهی؛از روی غيرت و تعصب، پشتيبان مردم ديارت هستی؛آخ که چه کسانی و چگونه برنامه بنويسند که؟بن و ريشهی درد و مرض و گرسنگی را از جهان بكنند.دانيال آهای اولكه داغی 1971 بولوتلاردان قار ياغئشی آلئسان -اورهک درده، ائل درديننن سالئسانائله کومک، چشمه سولار جالئسانسن بويوکسن بويوکلوگون چوخ چوخدورآمما حئئيف بيزده ياخچی يؤل يؤخدور5 اولار سندن نئچچه بيلهنی گَله -نعمت قدرين يؤلون چَمين او بيلهآجليقلاری يئر اوزوندن او سيلههممت ائده، کويريده سبز ائدهکول توپراقی قئزئل ائده ارز ائدهدانيال سلاحلاری دؤندرک981 از ابرها، برف و باران را دريافت میکنی؛ -از درد مردم، دلت را پر از درد میکنی؛برای کمک رسانی به مردم، چشمههای آب را جاری میسازی؛تو بزرگ هستی و بزرگواريت نيز خيلی زياد است؛و اما افسوس که ما راه راست را گم کردهايم؛5 آيا میشود در دامن تو دانشمندانی تربيت يايند؛ -که قدر نعمات و همچنين راه و روش زندگی را به ما نشان دهند؛و گرسنگیها را از روی کرهی زمين بردارند؛با همتشان کوير را نيز سبز کنند؛خاک و خاکستر بیارزش را به طلا و کيميای ارزشمند تبديلکنند .دانيال آهای اولكه داغی 1995 دونيا دوشه بيلنلرين اَلينه -باريشيقلار ايری ميوه درينهاو سوفراکی هاممی يييه سرينهساغليق شادليق يئر اوزونی بورييهائللر ظولمی، يئر اوزوندن کورييه5 دوری سؤزه دونيادا عزم ائيلنه -يامان سؤزه سؤزونن رزم ائيلنهعدالته جهانی بزم ائيلنههچ بير ايشسيز بيرده ائوسيز اولميياهچ بير کسده، غمدن دولوب سؤلمييادانيال سلاحلاری دؤندرک1115 کاش دنيا به دست دانايان بيفتد؛ -صلح و سازش به عنوان ميوهی درشت و مرغوب چيده شود؛سفرهای پر از نعمت که همگان بخورند، گسترده شود ؛سلامتی و شادی روی زمين را پُر کند؛و ملتها افكار ظالمانه را از روی زمين پارو کنند.5 کاش در دنيا به سمت حرفهای روشن گام برداشته شود؛ -به حرفهای نا مناسب، با حرف متناسب جواب داده شود)فقط در حد کلامیاقدام شود و هيچ زمانی به جنگ و کشت و کشتار تبديل نشود(؛برای بر پايی عدالت در دنيا، جشن جهانی برگزار گردد؛هيچ بيكار و بی خانمانی وجود نداشته باشد؛و هيچ کسی از غم و غصه پژمرده و افسرده نشود.دانيال آهای اولكه داغی 11111 گؤزل جننت دؤغولا زَهَر چونه -کين کدورت اودلاری ديبدن سؤنهمَلَكلرده تاماشايچئن يؤل دؤنهآدامليغی ملكلر آرزی ائدهشيطان دونوب آدام تكين يؤل گئده3 زور دييَنلَر ظولمی تاوان ائدهلر -دوکتورلرده درده درمان ائدهلرموزد يييَنلَر موزدی جوبران ائدهلرآخ نه گوزل ايل دولانار آی گئچر!هاممی گولوب يئييب، ايچيب گول بيچردانيال سلاحلاری دؤندرک1121 کاش دنيا مانند بهشت، زيبا شود و زهرها به شهدها تبديل شوند؛ -آتش های کين و کدورت از ريشه خاموش گردند؛ملائكه برای تماشای وضع موجود، راهشان را عوض کنند؛ملائكه آرزوی آدم شدن را بنمايند؛و شيطان نيز تغيير رويه داده و همانند انسان طی طريق بكند.3 روزی میرسد که زورگويان و ظالمين، ظلم خودشان را جبران کنند؛ -دکترها نيز همهی دردها و مرضهارا درمان بكنند؛و آنهايی که حق و دستمزد مردم را به ظلم وستم خوردهاند، دستمزدها راکامل به صاحبانشان عودت بدهند؛آخ که چه زيبا سال و ماه و روزگار میگذرد!؛و لبهای همگان خندان میگردند و از نعمتهای دنيا بهرهمندمیشوند و گل مقصود خود را میچينند.دانيال آهای اولكه داغی 1113یاز یادگار1 اورهک دئيِر چئخ يوخاری داغلاری -دؤرَده گؤر، بولوت قارا آقلاریاوچان قوشی، دوری سويی، باغلاریفيلمين گؤتور اولكهلرين اوؤلارينچای چمنين کؤعوللرين يؤللارين2 تاوا داشلار اوسته سن ياز يادگار -علمه نشان خططی اولا ماندگارباريشيقا وئره پرواز ساز و کاربالا تاپئب خطتی گؤرر اوخييارشال جورابئن يولا گؤره تؤخيياردانيال سلاحلاری دؤندرک114یادگاری بنویس1 قلب میگويد که: از کوهها بالا برو؛ -ابرهای سياه و سفيد را در اطرافت نظارهگر باش؛همچنين پرندگان زيبا و آبهای روان و باغهای پر طراوت را تماشا کن؛مناظر زيبای دشت و ديار و آهوان را به خاطر بسپار؛و از رودخانهها و چمنها و غارها و راهها، تصوير برداری بكن.2 تو بر روی تخته سنگ ها يادگاری بنويس؛ -که اين خط تو، به عنوان نشانی ماندگار از علم و دانش، برای آيندگان باشد؛تا صلح و سازش با بالهای پرواز، به اوج عروج رسيده و ساز و کار ايجاد کند؛فرزندت، خط تو را پيدا نموده و آن را قرائت میکند؛و برای آينده، لباس و محيط مناسب را فراهم آورده و به زندگیخود سامان میبخشد.دانيال آهای اولكه داغی 11151 گلهجگده بالالار اورا چئخار -نامرد خططين داغلار او گونده، يئخارقوللوقچئنين الين داغدا برک سئخارداغئن سوزی بوتون دونيانی دوتارايگيتليگی يايئب نامردی اوتار5 داغ دالیدی دوز دولانان داياقی -دؤش اتَگی بوتون مردين اويناقیسوروشمز هچ، دَيهنكلی اياقیداغا باخيب شكوهينا ايناناقدوز دانيشيب دوز اوتوروب دوز دوراقدانيال سلاحلاری دؤندرک1161 در آينده فرزندانت، به آنجا راه پيدا میکنند؛ -آن روز است که: کوه، خط نامردان را سخت به زمين میکوبد؛و نيز دست خادمان را محكم می فشارد ؛حرف کوه، همهی دنيا را فرا میگيرد؛و مردانگی را گسترده و نامردی را از بين برده و میبلعد.5 درستكاران از مورد اعمال درستشان، احساس پشتيبانی از کوه را دارا می - -باشند؛قله و دامنهی کوه، ميدان و جولانگاه شيرمردان میباشد؛هرگز پای کسی که با عصا و احتياط راه می رود، سُر نمیخورد؛پس بهتر است که به کوه نگاه کرده و به شكوهش يقين پيداکنيم؛و محكم و راست حرف بزنيم و محكم و راست بنشينيم و محكمراست بايستيم )همچون کوه(.دانيال آهای اولكه داغی 1117وفالي کهلیک1 داغا چئخان ساغ شَن سالم اورهکلر -گؤزددئيوز ال قول محكم بيلكلرديرنمسين بير داش، آندئم، چورهکلرداشا دعييب سسی داغدا اوجالارديسگينديرر جانلار، جاوان، قوجالار2 آخ بيل نييه؟ بونا، اوزون بوياتما -کؤل ديبينده کهليک آمان اوياتمايئمئرتانئن اوسته، حالين بولاتمايئمرتالار اوسته ياتيب دورانمازوفالی يار، اوز، وفادن بورانمازدانيال سلاحلاری دؤندرک118کبک باوفا1 ای قلبهای سالمی که با سلامتی و شادابی به بالای کوه صعود میکنيد؛ -ای کسانی که دارای دست و بازوی محكم و قوی هستيد؛شما را به نان و نمک قسم میدهم که سنگی از زير پايتان غلت نخورد؛سنگ غلت خورده و به سنگ ديگر برخورد کرده و صدايش بهآسمان بلند میشود؛و اين اتفاق، پير و جوان و هر جانداری را به طور ناگهانی می-ترساند.2 مراقب باش که چرا خودت را بدين کار آلوده نكنی؟؛ -زيرا کبک در زير بوتهای خوابيده است، مواظب باش که آن را بيدار نكنی؛چون به اميد به دنيا آوردن جوجهها خوابيده است، سعی کن که پريشانحالش نكنی؛کبک بر روی تخمها خوابيده و دوست ندارد که از روی تخمهابلند شود؛ ) آرامش را از آن نگير(؛)زيرا به جوجههايش وفادار است( و يار با وفا هرگز از وفای بهعهدش، روی برنمیگرداند.دانيال آهای اولكه داغی 11191 گؤزهل نييه دئديم سنه بو سؤزی -کؤل ديبينده کهليک يوموب او گؤزیياردان غيرين ارزش بيلمَز بير تؤزیکهليک ياتيب اوشاقينين عشقيندهيولداشيدا وفالیدی مشقينده5 جوت کهليگين عشقين بيليب آنميشام -وفاسيزليق حيوانناندا دانميشاماهل و عيال وفاسينا قانميشامبير جوت کهليگ يئمئرتالار اليندهبير اوشاغئن، بو سوزلرده ديليندهدانيال سلاحلاری دؤندرک1111 ای عزيز دل من،میدانی مقصود من از گفتن اين حرفها چيست؟؛ -کبک در زير بوته، چشمهايش را بسته است؛در نظر کبک، جز يار، چيزی به اندازهی ذرهای گرد و غبار ارزش ندارد؛کبک با عشق و علاقه به جوجههايش برروی تخم خوابيده است؛و رفيق با وفايش نيز او را در راه رسيدن به مقصود، همراهی می-کند.5 عشق يک جفت کبک را دانسته و فهميدهام؛ –اينگونه است که من، بی وفا بودن حيوان را نيز باور ندارم؛يقين دارم که آنها نيز نسبت به اهل و عيال خود وفا دارند؛اين حرف را از زبان پسربچهای شنيدهام که يک جفت کبک را بههمراه تخمهايشان در دست داشت و از وفاداری آنها سخن می-گفت.دانيال آهای اولكه داغی 11115 خبر آلدئم نجور شيكار ائديبسن؟ -نه کؤندونن نجور يؤلی گئديبسن؟يومورتييا جوت کهليگه يئتيبسن؟دئدی: داغدا بير کهليک يؤلدا گؤردوماونی يؤعوخ يؤخون بير کؤلدا گؤردوم5 کؤلا ساری گئتديم، جوتونده گؤردوم -توتماغينا ياواش ياواش سوروندومبيرين توتام اواووجومی جوت حؤردوميئمئرتالار اوستَن اونی گؤتوردومسونرا توخمون، من بؤرکومه اوتوردومدانيال سلاحلاری دؤندرک1125 از )پسربچه( پرسيدم چگونه اين کبکها را شكار کردهای؟ -چگونه و به چه وسيلهای راه شكار را پيمودهای؛که بر تخمها و يک جفت کبک دست يافتهای؟؛گفت: که من در ضمن راه رفتن درکوه، کبكی را ديدم،که در نزديكیام کنار بوتهای نشسته بود.5 به سمت بوته که رفتم، جفتش را نيز ديدم؛ -برای گرفتن کبک، خودم را بسيار آرام بر روی زمين کشيدم؛برای گرفتن کبكی که بر روی تخمها خوابيده، دو دستم را به هم چسبانده وبر سرش گذاشتم؛آن را از روی تخمها برداشتم؛سپس تخمهايش را نيز، در داخل کلاهم گذاشتم.دانيال آهای اولكه داغی 11131 ايكيم جيسی اوچمهيئب آز يؤل گئتدی -بو وض اوضاع توتماغينی کؤند ائتدیاوچونَهده بوجور اليم، بيل يئتدیبولاری من گؤزوم تكين ساخلارامساغليقلارين اورهگيمه باغلارام3 بونا گؤره سن ديردمه - داشلاریسس دوشمهسين هچ آغرئدما باشلاریبير آخماسئن چشم و گؤزون ياشلاریسن چئخاندا داغا سؤيله يار آدئناياق محكم قويوب گؤزله هر زادئندانيال سلاحلاری دؤندرک1141 دومی پرواز نكرده و مختصری راه رفت؛ -موقعيت را برای گرفتن آن کبک مناسب ديدم؛اينگونه بود که به هر سه مورد )دو کبک و تخم ها( دست يافتم؛از اينها مثل چشمانم مراقبت خواهم کرد؛و سلامتی آنها را همچون سلامتی قلبم تضمين خواهم نمود.3 بدين خاطر گفتم که: سنگها را غلت مده! -که صدايی بلند نشود و کسی و حيوانی به دردسر نيفتد؛و از هيچ چشمی، اشكی نيز جاری نشود؛تو در هنگام صعود به کوه، اسم يار را برزبان جاری کن؛پا را محكم و با احتياط گذاشته و نسبت به همهی خطرات محتاطباش.دانيال آهای اولكه داغی 11159 بئله عشقه باخئب درسين بيز آلاق -قؤل کی وئردوخ آيرئسينا اوويميياقدؤزخ دؤزخ هچ دئمييَق آه و آخعشقينه باخ ديريليگين اولمهگينبير اولماقدا کهليک معنا ائتمهگين10 نه کی آلا مصصب، آلا ديل اولاق -هر لحظهده بير گؤزهله بيز اووياقآدين قوياق زيرنگم من! بو سيياقيار داليندا مين صيفته دوشمييقشيطان اولوب ساعاتديق يار سئشمييقدانيال سلاحلاری دؤندرک1169 به چنين عشقی توجه کرده و درس ياد بگيريم؛ -اگر به کسی قول داديم، هرگز خود، فريبكار نبوده و نيز فريب افراد ديگر رانخوريم؛در وفای به عهد و قول، صبور و مقاوم و شكيبا باشيم و آه و نالهای همنكنيم؛و به موضوع زيستن و مردن در يگانگی و همراه بودن با يار،نگاهی عاشقانه داشته باشيم؛همان گونه که کبکها، يگانگی را در زندگيشان نشان دادند.10 هرگز نبايد رنگين مذهب و رنگين زبان باشيم؛ -که هر لحظه ، دل به کسی ببنديم؛و اسم اين رندی و چند چهره بودن را زرنگی خويش بگذاريم؛در حق دوست خود، به نيرنگ زدن و هزار رنگ بودن متوسلنشويم؛و مانند شيطان، هر ساعت به رنگی بوده و با رنگ و ريا فردی رافريب ندهيم.دانيال آهای اولكه داغی 111711 ديريليگه وفا يؤلی شفادی -عهده وفا، کؤکدن بيزه صفادیوفالييَه جانلار قوربان، روادیآيريلمارام روحوم جانا بويانيبروحوم يارين وفاسينا دؤلانيب12 ای بير آللاه سنده بيزه انسانا -سن هوشی وئر وفالاری او اناصديق اولوب وفا کؤکوندن قانابيلينديره عشقين دونيا کساناسوزده بوتو اولا وفا جانانادانيال سلاحلاری دؤندرک11811 رسم وفاداری در زندگی به منزلهی مرهم و شفای دردها است؛ -وفا به عهد سر منشاء شادی و موجب صفای زندگی است؛اگر ما در حق فرد با وفا، جان خود را نيز فدا کنيم، سزاوار است؛هرگز از جانان جدا نمیشوم ، زيرا روح و جانم با او درآميختهاست؛و روح و روانم به وفای يارم گره خورده است.12 پروردگارا به ما و به همهی انسانها، -هوش و حواسی بده که وفا را درک کنند؛و با رعايت صداقت در امر وفاداری؛چهرهی واقعی عشق را به جهانيان نشان دهند؛و برای يار جانانه خود، همواره وفادار بمانند، و حرف و کلامسربسته و بدون برو برگردی داشته باشند.آهای اولكه داغی 1119داغ گئچیسي1 گؤزهلرون پولوغ پولوغ جوشلانسين -سويون گئديب زميلرون بوشلانسينسويون ايچن يئر مست اويوب هوشلانسينيارپوز يارپاق آچار بوزَر گؤزؤندهچيمَر اوزَر گؤزؤنده » بولاقاوتی «2 سو آلتيندا باليق جايماز گؤزؤنده -اويناماقدان هچ واخد دؤيماز گؤزؤندهاورهک آچار سولوب سولماز گؤزوندهبولاق اوتی باليقلارون ناز ائيلرآيدئن سواون اورهکلری باز ائيلردانيال سلاحلاری دؤندرک121بز کوهي1 ای کوه ديار من، اميدوارم آب چشمههايت قُلپ قُلپ بجوشند؛ -تا کشتزارانت را سيراب کرده و آنها را آماده کشت و کار نمايند؛و هميشه دشت و ديار تو، از آب گوارای تو سرمست گردند؛گلپونهها در اطراف چشمه هايت به برگ و بار بنشينند؛» بولاق اوتی « و گياه 1 در چشمهات شنا کنان، بازی کند.2 در چشمهی آب روان و زلال تو؛ ماهیها بدون خطا به شنا میپردازند؛ -و هرگز از رقص کردن و بازی کردن، سير و خسته نمیشوند؛رقص ماهی با جريان آب زلال و روان تو بسيار زيبا و دلنشين است،ماهیهای تو را ناز میکند؛ » بولاق اوتی « گياهو آب زلال تو دلها را باز و شاد میکند.1 بولاق اوتی= اسم نوعی گياه خوراکی است که در داخل چشمههای آب سرد روييده و بسيار تيزتر از گياه شاهی میباشد.دانيال آهای اولكه داغی 11211 داغ گئچيسی گليب کؤشعن دوم دؤلسون -اوتی يئييب ايچيب سويی دوم دؤيسوندؤشی سوتدن بالاسيچئن دوم دولسونکبابليقلار چوخالسينلار آلاخالکؤشعنلرده دؤلانسينلار حالیحال5 بيز بولاقدان ايچک شيرين بوزلی سو -او بير سوکی، هچ واخت اولماز تؤزلی سودرق يييَک درماندی يارپوزلی سوچوللريميز گوللی گؤيچک اولار نازائللريميز اورهک بؤيوک اولار بازدانيال سلاحلاری دؤندرک1221 اميد دارم که دشت و صحرايت پر از گلّههای بز کوهی باشد؛ -از چراگاه های تو، آب و علف بخورند و سيرِ سير شوند؛و پستان هايشان برای سير کردن بچههايشان مملو از شير گردد؛آهوان زيبا و خالدار، هرچه زياد و زيادتر شوند؛و در اين دشتها باخوشحالی گردش کرده و پرسه بزنند.5 از چشمهی زلالت، آب شيرين و خنک بنوشيم؛ -از آن آبی که هرگز، به گرد و غباری آلود نمیگردد؛پونههای شفابخش را از چشمه ساران تو بچينيم و بخوريم؛دشتهايت پر از گل ها و رياحين زيبا و معطر هستند؛و مردم ديار تو نيز دارای سينهها و قلبهای بزرگی هستند.دانيال آهای اولكه داغی 1123قاتئق چؤرهک سو - » نزيک « » شورلیفتير « 5ايچک سو » سوتدیپيلو « » سوتدیقؤرقا «سو » دنک « آيران کباب » سوتچؤرهگی «چؤللريميز برکتلی ماشاللاائللريميز جوانمرددی ايوللايئدوق آغئز ياندئرار - » بولاق اوتون « 5اوز اثرين اته قانا قاندئرارمننن سنه ساغليقلاری آندئرارگل کؤشعنده قول قاناتی بيز آچاقشَهَرلردن کَنده ساری تئز قاچاقدانيال سلاحلاری دؤندرک124- » شورلی فتير « 5 1 » نَزيک « و 2 و ماست و نان و آب بخوريم؛» سوددی قؤرقا « 1 » سوددی پيلو « و 5 و آب بخوريم؛» سود چورگی « 5 و آب بخوريم؛ » دنک « و دوغ وکباب وماشاالله که دشتهای ما پر از برکت میباشند؛و ايوالله که مردم ديار ما جوانمرد میباشند.را بخوريم دهان گزيده می شود؛ - » بولاق اوتی « 5 وقتی گياهو اين گياه اثر خودش را برگوشت و خون مشخص میسازد؛و پيام سلامتی را به ما نويد میدهد ؛بيا که در دشت ها دست و بالی باز کنيم؛و هرچه زودتر شهرها را ترک کرده و به سوی روستاها رویبياوريم.1 شورلی فتير= نانی با محتوای پوره پنير و نمک و پياز سرخ شده و زردچوبه و...2 نزيک= نوعی نان که با شير و آرد گندم و ... تهيه میشود3 سوددی قؤرقا= گندمی را که به مدت ده دوازده ساعت داخل شير خيسانده و سپس برشته میکنند4 سوددی پيلو= نوعی غذا که مواد آن شير و برنج و... میباشد5 سود چوره گی= نوعی نان که در آن به جای آب از شير استفاده میشوددنک = نوعی غذا است که در آن از گوشت و انواع حبوبات و غلات استفاده میشوددانيال آهای اولكه داغی 1125قواورماج 1 )1(1 گون اورتادا قويونلار چؤپوشنده -قويونلارين باشلاری شيللشندهقارينلارا کؤلگهنيكلر دوشندهچوبان يئغار قويونلاری آپارارياتئردماغا داوارلاری تؤپارار2 سويی ايچييب تؤپالاشيب ياتارلار -باشی باشا اَييب اولار قاتارلاريئديكلرين گؤعوشوب هی اوتارلارچوبان ناهار چايی سوتی حاضئرلارنئيی چالا يانار اوتی حاضئرلار1 قواورماج: اسم غذای خاصی است که چوپانها از آن بيشتر صرف میکننددانيال سلاحلاری دؤندرک126) قواورماج ) 11 زمانی که آفتاب به وسط آسمان رسيده و زمان ظهر فرا میرسد، گوسفندان -علف را يک دانه يک دانه میخورند؛گوسفندان سرشان را که بر اثر تابش آفتاب داغ شده، در سايهی همديگر نگهمیدارند؛و آن زمانی است که برشكم آدمها سايه میافتد، )زمان گرسنگی فرا رسيده؛اصطلاحی است که برای بيان امر گرسنگی به کار برده شده و میشود(.چوپان گوسفندان را جمع کرده و به کنار چشمه میبرد؛و به قصد خواباندن گوسفندان،آنها را گرد هم میآورد.2 گوسفندان آب را خورده و گردهم آمده و میخوابند؛ -سرهايشان را پايين انداخته و به هم نزديک میکنند؛آنچه را که خوردهاند به دهانشان آورده و مشغول نشخوار میشوند؛چوپان بساط شير و چايی و ناهار را آماده میکند؛و برای نواختن آهنگ، نی، و دم آتشين و آتش را آماده میکند.دانيال آهای اولكه داغی 11271 قويونلاردان قارا سئچيب سوت ساغار -سوت بايدييا ياغئش تكين بؤل ياغارداش قئزاردا داشی اوددا او بوغارداش قئزاردی داشی سالار سوته حالسوت داغلانار يئمک وئرر ديزه حال5 چورهک دوغرا سوته سن سال، قواورماج -ييينده جان، لذذت سن آل، قواورماجداماغلاردا، ای داد، سن قال، قواورماجگؤزون يومار بير آز زامان چوخ ساياخوفا يوکی ايشين بيلر او اوياخدانيال سلاحلاری دؤندرک1281 چوپان ازگوسفندان سياه، چند تايی انتخاب کرده و از آنها شير میدوشد؛ -شير همچون باران، به ظرف باديه میبارد؛چوپان سنگ ها را جهت گداخته شدن، داخل آتش قرار میدهد؛سنگها که گداخته شدند، چوپان آنها را داخل شير میاندازد؛شير گداخته شده و به جوش میآيد، و خوردن اين غذا حال ولذت و قدرت خوبی را عطا میکند.5 نان را خرد کرده و داخل شير بريز، تا قواورماج آماده شود؛ -ای جان من، تو در زمان خوردن همين غذا، لذتی شايسته ببر؛ای مزهی خوب )قواورماج(، در دهانها ماندگار بمان؛چوپان برای زمان کوتاهی چشمهايش را میبندد؛وسمبل وفا )سگ( کار خودش را دانسته، و بيدار میماند.دانيال آهای اولكه داغی 1129) قواورماج ) 21 قواورماج يئ سن قويونون سوتوننن -آل برکت داغ بويونونون گوجونننقوران سن اويونون گوجوننن » بابک «يولداش اولار سنون اورهک قانونداسوت يايئليب ات قان اولار جانوندا2 خانچوبانی ييينده سن يادا سال -ساراسيننان وفاده سن جادا سالوفاسيننان اورکلری شادا سالچوبانلاردان شعيب موسا محممدجهلی يورار موسا عيسا محممددانيال سلاحلاری دؤندرک131) قواورماج ) 21 تو قواورماج را که از شير گوسفند تهيه میشود بخور؛ -از قد و قوارهی کوه سربلند نيز، نيرو بگير؛رديف کرده نيز، نيرو بگير؛ » بابک « همچنين از برنامهای کهاينها دوست خون و قلب تو شده )مواردبالا: قواورماج نيروی -کوه نيروی بابک( و در قلب و خونت جاری میگردند؛ -که شير، گوشت و خون تو شده و نوش جان و گوارای وجودتمیشود؛را به ياد بياور؛ - » خان چوبان « 2 وقتی قواورماج میخوریو از سارای وی در جادهی وفا صحبت کن؛با صحبت از وفاداریها دل مردم را شاد و شادتر بنما؛و از چوپانها حضرات شعيب و موسی و محمد )ص( را به يادبياور؛که حضرات موسی و عيسی و محمد)ص( در مبارزه با جهل،جهل را خسته و عاجز میکنند.دانيال آهای اولكه داغی 11311 چوبان قارداش دَيَنک آت، سن اوينات -نئچچه داوار آرتئريب سات، سن اويناتاَلزحمتين حياته قات، سن اويناتسنونده بير اوزون گولسون دونيادهآللاه يئتر داردا قالسون عوقباده5 چوبان قارداش نئيی، سنده، بی ديندير -اونی قويوب، دوداق بنده، بی دينديربلكه يازا، بيزه خنده، بی دينديرسن نئيی چال درين دردلی اورهکدنشادليقی آل فلكدن » دانييالا «دانيال سلاحلاری دؤندرک1321 ای برادر چوپان، چوبدستیات را به آسمان پرت کرده و به رقص بياور؛ -چند راس از حشم را فروخته و از پولهايش بهره ببر؛حاصل دسترنج خويش را برای حيات خويش استفاده کن؛اميدوارم، چهرهی تو نيز در دنيا خندان شود؛و خدايت در زمانی که در آخرت گرفتار شدهای، به دادت برسد.5 ای برادر چوپان، تو از نی، يک احوالپرسی بكن؛ -آن را مابين دو لب قرار داده و احوالش را بپرس؛با انتظار اينكه ما را سرحال بياورد، تو با آن صحبتی بكن؛وتو نی را از عمق قلب دردمندت بنواز؛از فلک شادمانیها را اخذ کن. » دانيال « و برایدانيال آهای اولكه داغی 1133گؤزللیک دَرَک1 نانجيبی گؤرمييهسن مين عومور -قئشقيراندی قارا اوغور چون کومور» شومور « يوخ ادبی چوخ اوزلیدی چونايستر يؤلون تاپا هر شخص قارالداگن گن يؤلی هر بير فرده دارلادا2 گر اونا سن، توحفه ائديبسن باغی -بير پَتَگه قارا اولا يا آقیبير اوت وئرار يانا کوره هم داغینانجيبين بودور آيدين صيفتیبهانهسيز او داننييار نعمتیدانيال سلاحلاری دؤندرک134زیبایي بچینیم-1 اميدوارم که در طول عمرت حتی هزار عمر هم بوده باشد با فردنانجيبی برخورد نكنی؛هوچیگر و بد طينت و سياه دل بوده و در سياهی و تاريكی به مانندتودهی ذغال میباشد؛ملعون پر رو » شمر « دهانش دارای حرمت وادب نمیباشد و همچوناست )پر رو بوده و بی حساب و کتاب حرف میزند و خجالتی هم ازخطاهايش نمیکند(؛میخواهد که برای خراب کردن هر شخص راهی پيدا کند؛و هر راه پهن و گشاد را برای دوستان تنگ و باريک کند.2 به طوری که اگر به او باغ بزرگی را هم ببخشی؛ -به خاطر يک پول سياه و پشيزی هم که بوده باشد،آتشی بر پا میکند که کوره و کوه را به آتش بكشاند؛اين صفتی، بارز و روشن از نانجيب است؛بی بهانه هر نعمتی را نيز طعنه زده و تحقير میکند.دانيال آهای اولكه داغی 11351 مهر ائد اونا، قويما حالی بولانا -قال ياغيشدا، قويما اونی ايسلاناسن اول فدا، قويما آزجا تؤلاناآمما سندن گؤرسه آزجا ايشكالیباتمان ائدر يايار ذرره ميثقالی5 توتوبسان ال، سسيز آليب قالانی -بوشلی سنه، مين بار اولوب اولانیدئمهييبسن آبری تاپيب تامامیگر طَلبی اولسا سندن بير پايیائله يايار، جان بوشلیسان، مين سايیدانيال سلاحلاری دؤندرک1361 اگر به وی محبت بكنی و نگذاری که حالش به هم بخورد؛ -خودت در زير باران بمانی و نگذاری که او مختصری خيس شود؛خودت را فدا کنی و نگذاری که او دچار پيچ و خم زندگی شود؛اما همين که از شما اشكال کوچكی ببيند،جلوه داده و آن را به همه جهان پخش ،» من « يک مثقال را يکمیکند5 تو بی سر و صدا به وی کمک کردهای و او قلعه را نيز فتح نموده است؛ -هزار بار به شما بدهكار مانده و حال نيز بدهكار شما است؛و اما تو، به کسی نگفتهای و در همه جا آبرومند مانده است؛چنانكه احساس کند، از شما احسانی را طلبكار است؛طوری جلوه میدهد که انگار شما به او، هزار جان، بدهكار می-باشيد.دانيال آهای اولكه داغی 11375 آل دالووا گئچيرد چايدان بولاری -چيخاد هايدان همده هويدان بولاریگر ايستهسون موفته پايدان سولاریآبرون گئدر دونيالارا او ياياربير عيبيووی دونيالارا مين سايار5 کال ايت تايا کؤلگهسينده آنناماز -اوز کؤلگهسی بيلر يئرده، آننامازبيرين بيلمز ديری زينده آننامازبير ايش دوشه وای وای اونون الينهانسان بؤغار وئرار يارا بئلينهدانيال سلاحلاری دؤندرک1385 چنانكه اينها را به کول گرفته و از رودخانه و سيلاب عبور دهی؛ -همچنين اينها را از همه گونه، های و هوی و گرفتاری نجات دهی؛اما اگر از اينها، يک چيز کوچک احسان شدهای مجانی، مثل آب رادرخواست نمايی؛آبرويت را برده و شما را به دنياها بیآبرو معرفی میکند؛و يک عيب تو را در نظر مردم هزار عيب جلوه میدهد.5 سگ نادان که در سايهی کوههی علف خوابيده، وجود آن را نمیفهمد؛ -با پر رويی سايهی کوههی علف را سايه خود فرض میکند و اين سايه را ازکرامات و بزرگواری خودش جلوه میدهد؛کسی را زنده نمیداند و نقش ديگران را در زندگی خود درک نمیکند؛و اگر کار کوچكی به دستش بيفتد،انسانيت را خفه نموده و زخم و آسيبی به کمر انسانيت میزند.دانيال آهای اولكه داغی 11391 کال ايت تايا کؤلگهسينده آنناماز -قوشلار زييی، جوت چينينده آننامازاولدوز بيلَر اوز بختينده آننامازبير ايش يا کی مين ايش ، دوشس ه الي نهوای وای اونون فعل و عمل ديلينه!3 آمان آللاه سنده بيزه ائد کومک -نانجيبی هچ بير يئرده گؤرمييکاييع گؤزلليک، نجيبلردن بيز دهرَکقونشی آروارد فاميل يؤلداش هم يارئمنجابتده اولا قارداش هم يارئمدانيال سلاحلاری دؤندرک1411 سگ نادان که در سايهی کوههی علف خوابيده، چيری نمیفهمد؛ -از فضلهی پرنده، که بر روی شانههايش افتاده، نيز چيزی درک نمیکند؛اين فضلهها را، ستارهی بخت خودش دانسته و از فهم آن عاجز است؛اگر يک کار و يا هزار کار به دستش بيفتد،ای وای! و وای که وای! به فعل و قول و عملكرد وی!8 پناه برخدا و پناه بر خدا، ای خدا تو، خودت کمک کن؛ –که هيچ وقت سر و کار ما با آدم پست و نانجيب نيفتد؛و ما عطر و بوی انسانيت و اخلاق زيبا را از افراد نجيب و بلند همت کسبکنيم؛همسايه، همسر، فاميل، دوست و رفيقم،در نجابت برادر و يار و ياور و الگوی من باشند.دانيال آهای اولكه داغی 1141یولداش قارداشيولداشيم، منه قارداش اورکدن منه يولداشسئل گليب يول يؤنمييا يول تيكک، حيمی مين داشيولداشيم، ياواش ياواش يوققوشلی، يولا ديرماشيازيلسين داغ داش چوله سن مندن اخلاقدا باشيولداشيم، يولا يولداش اولوبسان منه قارداشديل وئريب ال بير اولاق گل آتاق ظولمه مين داشقارداشيم، منه يولداش گؤروشون منه کاش کاشظاليمه سن سن بلا آرخاسان منه داغ داشدانيال سلاحلاری دؤندرک142اورهگيم منه قارداش داليمدا گينه داغ داشسن بير گول داغدا گولسون يورد اولسون منه يولداشسن گولسون ائللر گولر بو سيرری عالم بيلرقارداش گولومسوننده يئر گوی شادديقی بؤلرقارداشيم گر گولسه باز خار اولار منه، گول نازقارداشين بؤی بوخونا نقدر باخسام گینه ده آزقارداشيم اوره ک اوره ک سندن بيز، درس اورگه شکدوزلوق، خيدمت، علمی نن دونيانی ذرره ائدک دانيال آهای اولكه داغی آشنایي مختصر با شاعر کتاب حاضرشاعرسيد نجم الدين دانيالی فرزند سيد نورالديندر سال 1337 از مادرش سيده نارنج خالقی در روستای خوجين شهرستان خلخال متولد گرديد؛و تحصيلات را تا مدرک ليسانس رياضی در روستای زادگاهش و شهر های خلخال، اردبيل، تبريز ورشت ادامه داد؛ايشان به عنوان دبير رياضی در مدارس آذربايجان، اردبيل و گيلان، خدمت نموده و هم اکنون نيز باآموزش و پرورش محل سكونت خويش يعنی استان گيلان همراهی و همكاری لازم را دارند؛شاعر با اعضای انجمن شعر و ادب شهريار گيلان، همراهی و رابطه ای تنگاتنگ داشته و همچنين بامطبوعات نيز، با نوشتن مقالات و اخبار و گزارشات و ارائهی اشعار همراهی دارد؛کتاب های شعر چاپ شده ويا در شُرُف چاپ شاعر:آهای اولكه داغی(1):                سلاحلاری دؤنده رک آهای اولكه داغی (2):                حسين (ع) اوجالئغئندا زينب (ع)حماسه سیآهای اولكه داغی (3):                 امر راحت باش لشگرآهای اولكه داغی (4):                وئريلميشئن کاغاذیآهای اولكه داغی (5):               دامجيدان، دنيزآهای اولكه داغی(6):                 گوله شوننن ، گوللر آچارآهای اولكه داغی(7):                  گئجه لر ياران سه سيننآهای اولكه داغی(8):                 چيچکلر ميوه بسلرآهای اولكه داغی(9):                  لوت کويره، ياغيشآهای اولكه داغی(10):                آغ گون، گَلر

سن اي باهارئم

سيد نجم­ الدين دانيالي

                    سن اي باهارئم

1 بارلی ایاقون    اولکه ده قوی   توپراقین اوسته

  شئحلی دومانون   باغچادا ياخ    یارپاقین اوسته

 

2 گئی گوللی دونی چهچه هي وئر، سللمون اويناد

  وئر سیندیر ائله   گؤرسنه سن    بارماقین اوسته

 

3 دولدور یاغیشـــیله   بولودون  یوز قانادین  سن

   یاغدیر، انه داغدان    یارانان   ایرماقین اوسته

 

4 ای یاز ، کی گلیببسن  بولودون  سه هنگین ایدیر

   سئخ سئخ سولی  یایلیقلاری   تا قیشلاقین اوسته

 

5 شئیپوردا دیــین  سرم عاشئقین  گول سوزونه باخ

  بولبول نئجه    چهچه دئمه سین    یایلاقین اوسته

 

6 باخ گؤر ، نئجه نرگیسلر     الوبدور الینه  جام

 

   بولبولدي كي سويلر آل لاهي،  بوداقین  اوسته

 

7 گل ای گول بالئشيم   سن اي هر نغمییه   معشوق

  توخی فرش، اوزادديغون،  توپ گول یوماقین اوسته

 

8 نیلوفره باخ      غونچه اچا      شان هاوا  اوینر

  سونبول  چالر  ال  كنديميزده    اویناقین  اوسته

 

9 چولده اوتاران     آت   داوار  اینگي ، مرد اوغلان

   آت مینر كي   چاپا    چوللی  یا  چیلپاغین اوسته

 

10 سللم کی اسر   جاوانلیق  خوش ذوقونی  پایلر

   بوستاندا  نفس چک ، ايلش بير چارداقین اوسته

 

11 گل چشمه  گؤزه، بیر باشینا   گؤر نه خبر وار؟

    حوریلر اوخر   بو شعری   باش بولاقین اوسته

 

12 شعروندی مرببا   هولو هئیوا    ساری یاغ  بال

    شربتینــنن دؤزوم آل    یاخ دار قورساقین اوسته

 

13 شعري دئگینه سؤزچي عمل ديل امه گون صاف

     سالخيميننان مئيي  وئر  بولبوله، بو باغين اوسته

                                         ارديبشت 1392

 

دوز دانيشماق عشق اولسون

  بايرام اِئنين چرشنبه لرينــنن اوتري     

      دوز دانيشماق  عشق اولسون

1— چرشنبه های   ایـلده   آخئر   چرشنبه

       قئش، قوجالــر  اولِــر پاخئر   چرشنبه

       سن  بیزیچین  بختی  چاقئر  چرشنبه

            تونقار   قالــــا  ظالـــیملری   آت اوتا

           سودان   آتـــدان عولوشــنلر  جان توتا

 

   2-  باهار مهرین   یئره   یاخِـــر    چرشنبه

        گولــی کؤلا   اوزوک  تاخِـــر   چرشنبه

       جاوانلاردان   شئنلر  شاخِـــر   چرشنبه 

        گؤیلون آچئخ    اوره گونده   شاد اولسون

        فیکرون  اوجا   ســسونده    آزاد اولسون

                      

3--  چرشنبه آی  شاددیق  سانِـــر  چرشنبه

      ظولم و ستم      اوددا یانِــــر    چرشنبه

      بو شعیريده    داغلار آنِـــــــر     چرشنبه

            برکتلر    ائل اوبـــا دا      بؤل اولسون

           بیزلریچین    سوینمگه     یول اولسون

 

4--  قوی اوره کلر  شئنه دولوب  چالســئنلار

      دونیالارا     ایــفتخارلار      سالســــئنلار

     باتمیش حاققی   ائل اوبــــییا   آلســــئنلار

      عالـَملره     حاصئل لاروز      بال اولسون

      ایش عملوز    گؤزل لیگه    خال اولسون

 

5--  تئزه ایـــلده     تئزه   طرح  و    یوز نقشه

      باهالئــقی    یئخ  سن یئره      دوز نقشه

      ظولم ائده نین عمرون یئغ سن  بوز نقشه

     اوره کلره  ساغلئق  یاغسین  خوش اولسون

     ائت ظالیمین   ایاق آلـــــتی    بوش اولسون

 

6--  آللاه وئرئر    داغ  باغلارا      سـبزه لر

      یوخ اولسونلار ظولم ائدنلر ،    هرزه لر

     عطیر یایسئن      شیوید نعناع    مرزه لر

   دوز دانیشماق   هاممی کسه    عشق اولسون

   شجاعتلی دئمغ یازماق مشق اولسون                   

                                                               1390/12/24

دو بيتي ها

 

 

دانیال------------------------------------ آهای اولکه داغی3

 

 

 دو

 بیتی ها

1                  دیدار

   شود  آیا       روزی   تو را     من بینم

   كه ز دل عقده ي صد سال   من چینم

 

    به هزار    چشم   و  دل   و  هر فريادم

    نقش كنم   نقشت     بر داد و   بیدادم

2         مرا  دعا

هر چند که  تو  راهت جدا   منهم جدا

نبایست    که  راهی رویم    غیر خدا

 

بدین حس و   بدین درد و   بدین وضع

 دیدارت است      مرا دعا      مرا دعا

 

3               تک مکان

   هر گلی      در جهان بینم   عزیزم

   تو گل را     من همان بینم  عزیزم

 

   به قلبش   نرمین    رختخواب خالی

   برایم      تک  مکان بینم     عزیزم

 

4                 دوایم تو

نوایم تو       هوایم تو        عزیزم

دیارم تو       سرایم تو      عزیزم

 

و گر باشد      دوایی      بهر دردم

به هر دردم     دوایم تو      عزیزم

 

 

5         بی نهایت

اگر باشم  برت    صد سال      عزیزم

دمش باشد    هزار سر حال     عزیزم

 

ز دیدارت        كه فهمم       بی نهایت

چرا بوده     خوش و خوشحال    عزيزم

6          بهشت

تو گر   در دوزخی     آنجا بهشت است

ز تو تک و یک جا    صد تا بهشت است

 

 ذبیح حکمت  خدا     شـــــــــــــوم   من

 به یک خوبی  هزار جا جا  بهشت است

 

         7    پرواز

ای  هوار  تک گل   در قلبم تو هستی

آمر    به هر رل     در قلبم تو هستی

 

بهر پرواز      تا آســــــــــمان   خالق

جامی پر از مل       در قلبم تو هستی

 
    8   همره هر دم

  ای هوار    به نماز  تو معبدم خواهی بود

  در نماز    سر‍ّي    ز گنبدم   خواهی بود

  قبل حضور     به پیش تك    رب العالمین

 همرهی با وفا    به هر دمم   خواهی بود

 

           9   بهانه ی حشر

 ای هوار    که ترانه ام    خواهی بود

 از بهر حشر     بهانه ام   خواهی بود

 

 بعد از حشر     تا ابد      تا  بی نهایت

 باز  هم  می مستانه ام     خواهی بود

 

10     جواز هر دم

ای هوار    تک رب نماز     تو هستی

 بهر صحت   باز هم نیاز     تو هستی

 با امید    به اینکه    به تو    رسم من

 بر هر دمم    تكين جواز    تو هستی

 

 

   12  یادت

باز که اسمت   بر زبانم    افتاد

شیرین نگهت   بر جهانم   افتاد

 

از معنی    راز    چشم های   تو

شهدین  عسلی    بردهانم   افتاد

 

13       يادت

باز كه    چشمت   بر يادم    افتاد

اسم و رسمت    بر فريادم    افتاد

 

حظ دو سه عالم      ثمر بهشتی

 بوسید لب و      بردهانم    افتاد

 

14      يادت

وای که چهره  ات  بر یادم    افتاد

ظلم وستمي     بر فریادم    افتاد

 

وا حسرت و وا شانس و وا   اقبال

باز هم    بر داد و بیدادم      افتاد

 

 

 

دانیال ------------------ --------- ---- آهای اولکه داغی3

آشنایی مختصر با شاعر کتاب حاضر

  سید نجم الدین دانیالی فرزند سید نورالدین در سال 1337 در شهرستان خلخال از سیده نارنج  متولد شده و تحصیلات را تا مدرک لیسانس ریاضی در روستای خوجین و شهر های خلخال و اردبیل و تبریز و رشت به پایان رسانده و به عنوان دبیر ریاضی در مدارس آذربایجان و اردبیل و گیلان خدمت نموده و هم اکنون نیزهمکاری های لازم را با آموزش وپرورش محل سکونت خویش یعنی استان گیلان دارد

 شاعر با اعضای انجمن شعر وادب شهریار گیلان همراهی تنگاتنگ داشته و با مطبوعات نیز بانوشتن مقالات و اخبار و گزارشات و ارائه ی اشعار همراهی دارد

 کتاب های شعر چاپ شده ویا در شرف چاپ

آهای مولکه داغی (1) :سلاحلاری دؤندرک

آهای اولکه داغی (2) :

                     حسین (ع) اوجالئغئندا زینب (ع)حماسه سی 

آهای اولکه داغی (3): امر راحت باش لشگر

آهای اولکه داغی (4): وئرئلمئشئن کاغاذی

آهای اولکه داغی (5): درین دهنز ،....

پايان آهاي اولكه داغي 3

 

دماوند

 

 

 

 

 

اورست

شانس پريده

دانیال------------------------------------ آهای اولکه داغی

        

                     شانس پریده

 

1  دیشب طرار خواب ز دیده ام تو بودی

دامی بر پر و بال ،  تنیده ام  تو بودی

 

2  عطر جنـــــتي     فراتر از     گلاب ناب

دارویی بر دماغ ، شنـــیده ام  تو بودی

 

3  از پروازی  که دل به جوانی اش  رسد

 باروي   بر افکار   کشیده ام  تو بودی

 

4  داروی عشق  در شکار سرسلامت ها

نیرویی   بر همت دمیده ام    تو بودی

 

5  رمزی  بهرعبور تا  فراز سرای عشق

زیباتر  از همه ی سروده ام  تو بودی

 

6   صد نشان بهر راه ،  از راه  و  ده هزار چاه

     خط شیری سمت مکه سپیده ام تو بودی

 

7   مرهمی بر زخم از هجر هر قیس و هرلیلی

     التیام بخش    به رگ بریده ام     تو بودی

 

8   در مقیاسم    از هزار  هزار     جنت خدا

     جنتی ، محرم شنیده ، ندیده ام تو بودی

 

9   با شوق  دیدار ، به لذت خدای    عشــق

     روحی بر جان ،  دمـــیده ام     تو بودی

 

10  در اوجی      با کفتران ِ  عاشق ِ     عروج

  افسوس  همره ز دست رمیده ام  تو بودی

 

11  از هم بازی  طبیعت  شوخ  و    بی جواب

  هنگامه ی وصل  شانس پریده ام تو بودی